ورم مچ پا یا در اصطلاح پزشکی ادم مچ پا مشکلی بسیار آزار دهنده و هشدار دهنده است. ورم مچ پا در صورت درمان نشدن دردناک می‌شود، راه رفتن را دشوار می‌سازد و موجب خشکی مفصل و کشیدگی پوست می‌شود. اگرچه دلایل ورم مچ پا از علت‌های نه چندان نگران کننده تا مرگبار متغیر است، در صورت ورم کردن مچ پا باید به پزشک مراجعه کنید. پزشکان علت ورم مچ پا را به کمک روش‌های مختلف تشخیص می‌دهند و مشکل اصلی را درمان می‌کنند.
- تنگی نفس
- احساس درد در قفسه سینه، به ویژه اگر درد شبیه به فشار یا گرفتگی باشد.
- اگر به بیماری قلبی یا کلیوی مبتلا هستید و ورم مچ پای‌تان بیشتر شد.
- سابقه ابتلا به بیماری کبدی دارید و اکنون پاها یا شکم‌تان ورم کرده است.
- پا یا پایین پای‌تان سرخ یا داغ است.
- تب دارید.
- باردار هستید و ورم مچ پای‌تان بیشتر از یک ورم خفیف است یا ورم ناگهان بیشتر شده است.
همچنین اگر اقدامات خودمراقبتی مؤثر نبود یا ورم بیشتر شد، با پزشک تماس بگیرید.
علت ورم مچ پا
ورم مچ پا مشکل شایعی است و گاهی نگران کننده نیست، به خصوص اگر مدتی طولانی ایستاده یا راه رفته‌اید. اما طولانی شدن ورم مچ پا یا همراه بودنش با علائم دیگر می‌تواند نشانه ابتلا به یک بیماری جدی باشد.
در ادامه با دلایل احتمالی ورم مچ پا آشنا می‌شوید.
بارداری
بدن در دوران بارداری خون و مایعات بدنی بیشتری را برای حمایت از جنین در حال رشد تولید می‌کند. ورم یکی از عوارض جانبی شایع بارداری، به‌ویژه در سه ماهه سوم است. ورم بارداری مچ پا، پایین پا، پا، صورت و دست را درگیر می‌کند.
ورم خفیف شایع و معمولاً بی‌خطر است. با این حال ورم ناگهانی دست‌ها و صورت می‌تواند علامت ابتلا به عارضه کشنده‌ای به نام مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی باشد.
درمان ورم مچ پا در بارداری
راهکارهای زیر را برای درمان ورم مچ پا در بارداری امتحان کنید:
- برای مدت طولانی نایستید.
- کفش و جوراب مناسب بپوشید: بند کفش را محکم نبندید یا کفش و جورابی نپوشید که به پای متورم‌تان فشار بیاورد.
- سعی کنید پاها را هنگام استراحت حتی‌الامکان بالا بگذارید.
- آب فراوان بنوشید: نوشیدن آب در دفع آب اضافی به بدن کمک می‌کند.
- ورزش کنید: سعی کنید در طول روز پیاده‌روی‌های منظم داشته باشید یا حرکات پا را انجام بدهید.
حرکات ورزشی پا را می‌توانید در حالت نشسته یا ایستاده انجام بدهید. این تمرین‌ها گردش خون را بهبود می‌دهد، ورم مچ پاها را کمتر می‌کند و از انقباض عضلات ساق پا جلوگیری می‌کند. انجام حرکات زیر در دوران بارداری توصیه می‌شود:
- پایین پا را 30 بار رو به بالا و پایین خم کنید و بکشید.
- هر پا را در یک دایره 8 بار در یک جهت و 8 بار در جهت دیگر بچرخانید.
صدمات مچ پا
صدمه دیدن مچ پا موجب التهاب این ناحیه می‌شود و در نتیجه مچ پا ورم می‌کند. وقتی ساق یا مچ پا آسیب می‌بیند، ورم در نتیجه هجوم خون به بخش آسیب دیده ایجاد می‌شود.
از جمله آسیب‌های دیگری که باعث التهاب می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پارگی تاندون آشیل
- تاندونیت پرونئال
- شکستگی مچ پا یا شکستن استخوان‌ها
اسپرین یا رگ به رگ شدن مچ پا نیز شایع است و بالغ بر 40% از آسیب‌های ورزشی را تشکیل می‌دهد.
علائم رگ به رگ شدن و شکستگی بسیار شبیه یکدیگر هستند. در واقع شکستگی گاهی اوقات با رگ به رگ شدن اشتباه گرفته می‌شود. به همین دلیل بسیار مهم است که در اولین فرصت برای ارزیابی آسیب دیدگی مچ پا به پزشک مراجعه کنید. نشانه‌های آسیب دیدگی مچ پا عبارت است از:
- درد: درد غالباً ناگهانی و شدید است.
- ورم
- کبودی
- ناتوانی در راه رفتن یا تحمل وزن بر روی مفصل آسیب دیده
مچ پا در صورت رگ به رگ شدن سفت می‌شود. اما اگر مچ پا شکسته باشد، ناحیه به لمس حساس می‌شود و مچ پا بدشکل یا از جا درآمده به نظر می‌رسد.
درمان صدمات مچ پا
برای کاهش ورم ناشی از آسیب دیدگی مچ پا باید استراحت کنید، روی مچ پای آسیب دیده راه نروید، از کیسه یخ استفاده کنید، مچ پا را با باند کشی ببندید و پا را روی چهارپایه یا بالش بالا بگذارید. اگر ورم و درد شدید بود یا با درمان خانگی بهبود نیافت، به پزشک مراجعه کنید.
لخته شدن خون یا ترومبوز وریدهای عمقی
گاهی اوقات لخته خون یا ترومبوز در یکی از سیاهرگ‌های مچ پا تشکیل می‌شود. به این عارضه ترومبوز وریدهای عمقی (DVT) می‌گویند که به درمان فوری نیاز دارد. ترومبوز وریدهای عمقی جریان خون برگشتی به قلب را مسدود می‌کند، در نتیجه خون در پای درگیر جمع می‌شود.
بدن گاهی اوقات انسداد را از طریق منحرف کردن جریان خون از طریق وریدهای کوچک‌تر مجاور برطرف می‌کند. این وریدها به مرور زمان بزرگ‌تر می‌شوند و می‌توانند خون را از پا تخلیه کنند. اگر این وریدها بزرگ‌تر نشوند، پا متورم باقی می‌ماند. درد و ورم مزمن و مداوم پس از ترومبوز وریدهای عمقی به سندرم پس از ترومبوز موسوم است.
درمان لخته شدن خون یا ترومبوز وریدهای عمقی
بیماران مبتلا به ترومبوز وریدهای عمقی باید توصیه‌های زیر را رعایت کنند:
- پای درگیر را بالا بگذارند.
- جوراب فشرده کننده یا ضدآمبولی برای بهبود جریان خون بپوشند.
- داروهای ضدانعقادی یا رقیق کننده خون مصرف کنند.
- عمل استنت گذاری را انجام بدهند: جراح لوله‌ای را وارد ورید می‌کند تا آن را باز نگه دارد.
دیابت
دیابت توانایی بدن را برای کنترل میزان قند خون مختل می‌کند. بالا بودن قند خون به رگ‌ها آسیب می‌زند و در نتیجه گردش خون ضعیف می‌شود. به این ترتیب خون در ساق و مچ پاها جمع می‌شود و ورم ایجاد می‌شود.
مشکلات مزمن گردش خون در نهایت به آسیب عصب‌های پا منجر می‌شود. آسیب عصبی نیز پا را بیشتر مستعد آسیب دیدگی و در نتیجه ورم کردن می‌کند.
درمان ورم مچ پا ناشی از دیابت
پزشکان اقدامات زیر را برای رفع ورم ناشی از دیابت توصیه می‌کنند:
- پوشیدن جوراب فشرده کننده یا ضدآمبولی
- بالا گذاشتن پا
- ورزش منظم
- کاهش وزن
- تأمین آب مورد نیاز بدن
- کاهش مصرف نمک
- مصرف مکمل منیزیم
- گذاشتن پا در نمک اپسوم
آسیب عصبی پا گاهی موجب ابتلا به بیماری پای شارکو می‌شود، پای شارکو نوعی عارضه التهابی است که استخوان‌ها و بافت پا را درگیر می‌کند. پای شارکو علاوه بر ورم و بی‌حسی با علائم زیر همراه است:
- تغییر شکل پا
- زخم
- قرمزی
پای شارکو عارضه‌ای جدی است که در صورت درمان نشدن، قطع عضو را ضروری می‌سازد.
آرتریت روماتوئید و یا روماتیسم مفصل
آرتریت روماتوئید (RA) یا روماتیسم نوعی عارضه خودایمنی است که پوشش داخلی مفصل‌ها را درگیر می‌کند. مایع دور مفصل‌ها جمع می‌شود و به ورم و آسیب دائمی بالقوه دامن می‌زند.
روماتیسم علاوه بر ورم با علائم زیر همراه است:
- درد مفصلی
- خشک شدن مفصل‌ها
- خستگی مزمن
- تب
- کم‌خونی
- ندول‌های روماتوئیدی
درمان آرتریت روماتوئید و یا روماتیسم مفصل
پزشکان داروها و درمان‌های زیر را برای رفع ورم ناشی از ابتلا به روماتیسم توصیه می‌کنند:
- داروهای کورتیکواستروئیدی
- داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs)
- داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs)
- بستن آتل برای نگه داشتن مفصل درگیر
- طب فیزیکی و فیزیوتراپی
کم کاری تیروئید
کم‌کاری تیروئید عضلات و مفصل‌ها را درگیر می‌کند و به درد، خشکی، سفتی و ورم دامن می‌زند. غده تیروئید در بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید، مقدار بسیار کمی هورمون تولید می‌کند.
پزشکان برای بررسی میزان هورمون تیروئید دستور آزمایش خون می‌دهند. درمان کم‌کاری غده تیروئید مستلزم مصرف کردن هورمون‌های تیروئید مصنوعی است.
درمان کم کاری تیروئید
برای درمان کم‌کاری تیروئید لازم است که بیمار قرص‌های جایگزین هورمون تیروئید به نام لووتیروکسین را روزانه برای بالا بردن میزان تیروکسین مصرف کند. در ابتدا آزمایش‌های خون معمول انجام می‌شود تا مقدار مناسب لووتیروکسین به دست آید. تعیین مقدار مناسب کمی زمان می‌برد.
آزمایش خون پس از مصرف دوز مناسب دارو معمولاً سالانه برای پایش میزان هورمون انجام می‌شود.
واریس
رگ‌های واریسی سیاهرگ‌های بزرگ شده و متورمی، معمولاً به رنگ آبی یا بنفش تیره هستند که عموماً روی پاها ایجاد می‌شوند. بعضی رگ‌های واریسی برجسته، برآمده یا پیچ‌خورده‌اند.
دیگر علائم ابتلا به واریس عبارت است از:
- درد، سنگینی و ناراحتی پاها
- ورم کردن مچ و پایین پاها
- گرفتگی عضلات پا
- خشک شدن پوست و تغییر رنگ ساق پا
درمان واریس
رایج‌ترین روش‌ها برای درمان واریس به شرح زیر است:
- ابلیشن اندوترمال: در این روش از گرما برای بستن رگ‌های واریسی استفاده می‌شود.
- اسکلروتراپی: فوم مخصوصی در اسکلروتراپی برای بستن رگ‌های واریسی به کار برده می‌شود.
- بستن و برش (لیگاسیون و استریپینگ): متخصص عروق رگ‌های واریسی را طی عمل جراحی از بدن خارج می‌کند.
نارسایی قلبی
نارسایی قلبی زمانی بروز می‌یابد که قلب دیگر نتواند خون را آن طور که باید به روشی اثربخش پمپاژ کند. سه نوع نارسایی قلبی وجود دارد که عبارت‌اند از: نارسایی سمت چپ، سمت راست و نارسایی احتقانی قلب.
کاهش جریان خون در بیرون قلب در نارسایی سمت راست و احتقانی قلب باعث می‌شود خون به سیاهرگ‌ها برگردد. در نتیجه مایع در بافت‌ها، از جمله پاها و مچ پاها جمع می‌شود.
نارسایی سمت راست قلب با علائمی مانند ورم و تنگی نفس همراه است. همچنین احتمال بروز علائم زیر وجود دارد:
- احساس ناراحتی هنگام دراز کشیدن به پشت
- ضربان قلب غیرعادی یا تپش قلب
- احساس درد، فشار یا گرفتگی در قفسه سینه
- دشواری در ورزش کردن
- خروج مخاط صورتی رنگ کف آلود هنگام سرفه کردن
- سرفه شدید با خلط خون آلود
- تکرر ادرار شبانه
- ورم کردن شکم
- افزایش وزن سریع به دلیل احتباس آب
- غش کردن یا ضعف شدید
در صورت بروز علائم فوق فوراً برای درمان اقدام کنید.
درمان نارسایی قلبی
درمان بیماری‌های قلبی به نوع بیماری بستگی دارد. بیماران به کمک روش‌های درمان فراوان گوناگون و تغییرات سبک زندگی می‌توانند با وجود بیماری قلبی به زندگی‌شان ادامه بدهند. ممکن است پزشک داروهای مدر (ادرار آور) را تجویز کند و پایش و کاهش مصرف مایعات را پیشنهاد بدهد. هر دو روش به کاهش ورم پاها و مچ پاها کمک می‌کنند.
مشکلات کلیوی
اگر به بیماری کلیوی مبتلا باشید یا کلیه‌های‌تان به خوبی کار نکند، مقدار بسیار زیادی نمک در خون‌تان انباشته می‌شود. افزایش غلظت املاح باعث بروز مشکل احتباس آب می‌شود که به ورم مچ پاها و پایین پاها دامن می‌زند. ممکن است بیمار تا مراحل پایانی بیماری کلیوی مزمن، موسوم به نارسایی کلیه یا بیماری کلیوی مرحله نهایی (ESRD)، دچار علائم نشود.
کلیه‌ها در اثر ابتلا به ESRD به سختی می‌توانند پسماندها و مایعات اضافی را از بدن خارج کنند. در نتیجه طیف گسترده‌ای از علائم مختلف مانند ورم مچ پا بروز می‌یابد.
با ایجاد چند تغییر ساده در سبک زندگی‌تان می‌توانید عملکرد کلیه را تا بالاترین سن ممکن حفظ کنید:
- کاهش مصرف نمک و چربی در رژیم غذایی
- حفظ وزن در حد متوسط
- حفظ فشار خون سالم
- روزانه حداقل 30 دقیقه ورزش کردن
- ترک سیگار
- کاهش مصرف مشروبات الکلی
- کنترل میزان قند خون
درمان مشکلات کلیوی
روش‌های درمان ناراحتی‌های کلیوی شامل موارد زیر می‌شود:
- مصرف داروهای مدر
- مصرف داروهای فشار خون
- مصرف استاتین‌ها و دیگر داروهای کاهش دهنده کلسترول
- مصرف دارو برای درمان کم‌خونی
- داروهای باندشونده به فسفات که به مسدود شدن جذب فسفات کمک می‌کنند.
- مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین دی
- تغذیه حاوی مقادیر اندک پروتئین
نارسایی کلیه را در نهایت می‌توان با پیوند کلیه یا دیالیز درمان کرد.
سلولیت
به عفونت‌های باکتریایی پوست سلولیت می‌گویند. به‌ویژه بیماران مبتلا به دیابت مستعد ابتلا به این نوع عفونت هستند. سلولیت موجب بروز علائم مختلفی مانند سرخ و داغ شدن پوست و ورمی می‌شود که به سرعت پخش می‌شود. سلولیت در موارد نادر و در صورت درمان نشدن، جان بیمار را به خطر می‌اندازد.
درمان سلولیت
پزشکان سلولیت را با آنتی‌بیوتیک درمان می‌کنند.
- آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی: آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی برای درمان اکثر عفونت‌های سلولیتی کاربرد دارند.
- آنتی‌بیوتیک‌های درون وریدی: این آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های جدی‌تر تجویز می‌شوند.
اگر عفونت پا یا بازو را درگیر کرده باشد، بالا گذاشتن دست یا پا به کاهش ورم و تسریع روند بهبود کمک خواهد کرد.
مصرف برخی داروها
مصرف بعضی داروها مانند اقلام زیر باعث جمع شدن مایع، به‌ویژه در پایین‌تنه می‌شود:
- داروهای ضد افسردگی، به‌خصوص فنلزین (ناردیل)
- مسدودکننده‌های کانال کلسیم: این داروها برای درمان فشار خون بالا کاربرد دارند و شامل اقلام زیر می‌شوند:
- نیفدیپین (آدالات CC، آفدیتاب CR، پروکاردیا)
- آملودیپین (نورواسک)
- وراپامیل (ورلان)
- داروهای هورمونی مانند قرص ضدبارداری، استروژن یا تستوسترون
- استروئیدها
- بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)
- داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs)
- داروهای دیابت
اگر احتمال دادید که مصرف دارو باعث ورم کردن مچ پاهای‌تان شده است، حتماً مشکل را با پزشک معالج‌تان در میان بگذارید. با همفکری پزشک‌تان می‌توانید تعیین کنید که آیا تغییر نوع دارو یا میزان مصرف داروی فعلی به رفع ورم پاها کمک می‌کند یا خیر. ممکن است پزشک داروی مدر را برای کاهش مایعات اضافی تجویز کند.
تشخیص علت ورم مچ پا
پزشک معمولاً معاینه بالینی پای متورم را برای تشخیص علت ورم پا انجام می‌دهد. همچنین پزشک چند سؤال می‌پرسد تا متوجه علت احتمالی ورم مچ پا بشود.
لازم است فهرستی از تمام داروهای مصرفی فعلی، بیماری‌هایی که به تازگی به آن‌ها مبتلا تشخیص داده شده‌اید و هر عامل دیگری را که مربوط به پرونده پزشکی‌تان می‌شود، در اختیار متخصص بگذارید.
پزشک طرح درمان را پس از تعیین علت ورم مچ پا تهیه می‌کند. مشاهده فیزیکی ساده و توصیف شفاهی علائم و نشانه‌ها در اکثر موارد برای تشخیص علت زمینه‌ای ورم مچ پا کافی است.
برای مثال شرایط زیر ممکن است باعث ورم کردن مچ پا شده باشد:
- مچ پا به دلیل لغزیدن هنگام راه رفتن یا حین ورزش پیچ خورده است. پیچ خوردن و رگ به رگ شدن مچ پا یکی از دلایل ورم کردن آن است.
- اگر مبتلا به دیابت هستید و پای‌تان علاوه بر ورم کردن، سرخ و داغ شده است و یا زخم یا بریدگی آشکاری وجود دارد، ورم مچ پا احتمالاً نتیجه عفونت کردن زخم یا بریدگی است.
- اگر به بیماری قلبی مبتلا هستید و داروهای مدر تجویز شده را مصرف نکرده‌اید، ممکن است هر دو پا یا مچ پای‌تان در نتیجه ترکیبی از عامل‌های مختلف ورم کند. به ورم هر دو مچ پا ورم دوجانبه می‌گویند. از جمله عامل‌هایی که موجب ورم کردن پاها می‌شود، می‌توان به ادم وابسته، کاهش عملکرد قلب و ضعف در قابلیت‌های مدیریت مایعات بدن اشاره کرد. لازم به ذکر است که داروی مدر به خروج آب از بدن به شکل ادرار توسط کلیه‌ها کمک می‌کند.
بعید است که پزشک آزمایش‌های خون و ادرار را برای تشخیص عارضه انجام بدهد. با این حال در موارد نادری که علت ورم مشخص نیست یا ورم شدید است، احتمال دارد پزشک دستور بدهد چند آزمایش انجام شود.
در بعضی موارد لازم است عکس رادیوگرافی برای تشخیص شکستگی گرفته شود. اسکن MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) یا سی تی اسکن (توموگرافی رایانه‌ای) در صورت مبتلا بودن بیمار به آسیب کلیوی یا کبدی به مشخص شدن دلیل آسیب بافتی کمک می‌کند. حتی ممکن است پزشک نمونه‌برداری یا بیوپسی را از اندام درگیر انجام بدهد تا تشخیص قطعی‌تری را از آزمایشگاه به دست بیاورد.
درمان‌های رایج برای ورم مچ پا
روش درمان ورم مچ پا به علت اصلی ورم بستگی دارد. از آن جا که آسیب دیدگی‌ها جزء دلایل بسیار شایع ورم مچ پا هستند، در ادامه بیشتر بر روی روش‌های درمان این عارضه‌ها تمرکز خواهیم کرد. در مجموع نباید فراموش کنید که در اولین فرصت برای تشخیص علت ورم مچ پا به پزشک مراجعه کنید.
در این بخش با رایج‌ترین روش‌های درمان ورم مچ پا آشنا می‌شوید.
دارو
داروی مدر متداول‌ترین دارو برای رفع ورم مچ پاست. داروهای مدر از طریق افزایش ادرار از احتباس مایعات جلوگیری می‌کنند. به‌علاوه افزایش ادرار به خروج نمک اضافی از بدن کمک می‌کند. سه نوع داروی مدر مفید برای درمان علائم مشکلات دامن زننده به ورم مچ پا وجود دارد:
- داروهای مدر تیازیدی: این داروها رگ‌های خونی را شل می‌کنند.
- داروهای مدر حلقوی: این دسته از داروهای مدر برای بیماران مبتلا به نارسایی قلبی تجویز می‌شوند.
- داروهای مدر نگه دارنده پتاسیم: این داروها پتاسیم را در بدن نگه می‌دارند.
ورم همراه با درد ناشی از آسیب دیدگی، به داروهای استاندارد مسکن و ضدالتهابی واکنش مناسبی نشان می‌دهد. این داروها را می‌توانید بدون نسخه از داروخانه تهیه کنید.
داروهای کلسترول و داروهایی که از تشکیل شدن لخته خون جلوگیری می‌کنند، نیز داروهای مفیدی برای رفع ورم مچ پا هستند.
برای درمان عفونت‌های باکتریایی مانند سلولیت لازم است که یک دوره آنتی‌بیوتیک مصرف کنید.
فیزیوتراپی
آسیب دیدگی از هر نوعی که باشد، فیزیوتراپی با دو هدف اصلی: بازیابی توانایی حرکتی و قدرت، انجام می‌شود. اگرچه بازیابی توانایی حرکتی و قدرت دو هدف اصلی فیزیوتراپی است، متخصص فیزیوتراپی سعی می‌کند ورم (ادم) و درد را در طول دوره توانبخشی کاهش دهد.
متخصص طب فیزیکی برنامه ورزش درمانی متشکل از چند تمرین مقدماتی را برای دستیابی به نتیجه بهینه تهیه می‌کند.
ورزش
پیش از شروع هر حرکت ورزشی برای رفع ورم پا و مچ پا حتماً ابتدا با پزشک مشورت کنید. اگر پزشک اجازه انجام حرکات ورزشی را بدهد، می‌توانید حرکات زیر را امتحان کنید. ثابت شده است که انجام دادن تمرین‌های زیر ورم مچ پاها را کمتر می‌کند.
حرکت پمپاژ وریدی برای مچ پا
پمپاژ وریدی یکی از پرطرفدارترین حرکات ورزشی برای رفع ورم مچ پاهاست. حرکت پمپاژ وریدی را طبق مراحل زیر انجام بدهید:
- به پشت دراز بکشید و پاها را بالا ببرید.
- نوک پنجه‌ها رو به بالا و به سمت سر باشد.
- نوک پنجه‌ها را در یک حرکت سریع رو به پایین بیاورید و از سر دور کنید.
- این حرکت را هر روز برای هر پا حداقل در سه ست 30 مرتبه‌ای تکرار کنید.
قویاً توصیه می‌شود که این حرکت را در حالت خوابیده انجام بدهید.
انقباض ماهیچه‌های سرینی
این حرکت شاید در ظاهر چندان مؤثر به نظر نرسد و با خودتان فکر کنید که عضله‌های باسن چگونه می‌تواند بر ناحیه‌های دور مچ پاها و پایین پاها اثر بگذارد.
با این حال منقبض کردن عضلات سرینی تمرین مفیدی برای کاهش ورم پا و بهبود گردش خون در کل پا، از جمله مچ پاست. سالمندان بهتر است این حرکت را در حالت نشسته یا خوابیده انجام بدهند. برای انقباض عضلات سرینی طبق مراحل زیر پیش بروید:
- ابتدا عضلات باسن یا سرینی را منقبض کنید.
- انقباض را چند ثانیه حفظ کنید.
- عضلات سرینی را چند ثانیه شل کنید، سپس حرکت را حداقل ده بار تکرار کنید. مجموع این حرکات را سه نوبت در روز انجام بدهید.
هنگام انجام دادن این حرکت فراموش نکنید که آرام و عمیق نفس بکشید تا میزان اکسیژن و گردش خون را در حد مناسب نگه دارید.
حرکت اصلاحی چرخش مچ پا
حرکت اصلاحی چرخش مچ پا همان‌طور که از نامش مشخص است، یکی از حرکات ورزشی برای رفع ورم مچ پاست که مستقیماً ناحیه مچ پا و پایین پا را هدف می‌گیرد. این حرکت مشابه حرکت پمپاژ مچ پاست، تنها تفاوتش این است که در حالت ایستاده انجام می‌شود.
حرکت اصلاحی چرخش مچ پا به شرح زیر انجام می‌شود:
- به گونه‌ای بایستید که کف پاها صاف روی زمین قرار بگیرد.
- روی سینه کف پا کمی به جلو خم شوید.
- لحظه‌ای در این حالت مکث کنید.
- به عقب برگردید تا روی پاشنه قرار بگیرید.
- این حرکت را هر روز در سه ست حداقل ده مرتبه‌ای تکرار کنید.
تلاش معقولی را برای انجام این حرکت به خرج بدهید تا هم حرکت رو به جلو و عقب را حفظ کنید، هم مراقب حفظ تعادل‌تان باشید.
این حرکت گاهی با استفاده از یک وسیله پلاستیکی انجام می‌شود.
لیزر درمانی
قدرت انرژی لیزر را می‌توان به روشی بسیار مؤثر تحت کنترل درآورد و از آن برای دستیابی به اهداف سودمندی بهره گرفت. یکی از کاربردهای لیزر درمانی مدیریت درد مزمن است. لیزر درمانی از قابلیت برانگیختن فرایند ترمیم و رشد بافت، کاهش التهاب ناحیه آسیب دیده، افزایش گردش خون و تسریع فرایند التیام‌بخشی بافت‌ها و سلول‌ها برخوردار است.
در سیستم معمول درمان با لیزر MLS از دو لیزر هماهنگ استفاده می‌شود، طول موج یک لیزر بلندتر است که برای تسکین درد به کار برده می‌شود. لیزر دیگر که با طول موج کوتاه‌تر کار می‌کند، به کاهش التهاب و افزایش جریان خون کمک می‌کند. اگر از هر یک از این دو طول موج به تنهایی استفاده شود، لیزر درمانی تا حدی اثربخش خواهد بود، اما ترکیب دو لیزر می‌تواند برای تسکین درد مزمن بسیار کارآمد باشد.
این ویژگی لیزر MLS را به یک لیزر سرد یا کم‌توان و در عین حال لیزر پرتوان تبدیل می‌کند.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که درمان با لیزر MLS برای کاهش ورم ناشی از رگ به رگ شدن مچ پا مفید است.
شاک ویو تراپی
شاک ویو تراپی برون اندامی (SWT) که عموماً به اختصار شاک ویو تراپی گفته می‌شود، از دهه 1990 کاربرد داشته است. شاک ویو تراپی درمانی غیرتهاجمی است و از امواج صوتی پرتوان (امواج شوکی) برای رساندن نیروی مکانیکی به بافت‌های بدن استفاده می‌کند.
بافت آسیب دیده درون تاندون‌ها و رباط‌ها تکانه‌های انرژی را دریافت می‌کند. دریافت انرژی سلول‌های بنیادی را تحریک می‌کند و باعث شروع فرایندهای التیام بخشی می‌شود. سلول‌های بنیادی سلول‌های خاصی هستند که سلول‌های سالم را برای جایگزین شدن با سلول‌های بیمار تولید می‌کنند.
همچنین شاک ویو تراپی استئوبلاست‌ها را نیز برمی‌انگیزد. استئوبلاست‌ها سلول‌هایی هستند که وجودشان برای تولید استخوان جدید لازم است. فیبروبلاست‌ها نیز سلول‌هایی هستند که در بافت پیوندی وجود دارند و پروتئین‌های کلاژنی را ترشح می‌کنند که به حفظ ساختار بافت کمک می‌کنند. شاک ویو تراپی موجب برانگیختن فیبروبلاست‌ها نیز می‌شود. در نتیجه بافت پیوندی نیز ترمیم می‌شود. این فرایند خونرسانی را در بافت‌های نرم اطراف افزایش می‌دهد و به التیام‌بخشی کمک می‌کند.
شاک ویو تراپی پیشرفته‌ترین و مؤثرترین درمان برای آسیب دیدگی‌های رباط‌های مچ پا و صدمات دیگر است. بسیاری از بیماران پس از سه جلسه درمان از اثرهای سودمند شاک ویو تراپی برخوردار می‌شوند. شاک ویو تراپی درد ناشی از رگ به رگ شدن‌های خفیف‌تر مچ پا را فوراً تسکین می‌دهد. ثابت شده است که شاک ویو تراپی درد را از بین می‌برد و توانایی حرکتی کامل را بازیابی می‌کند. این خبر برای بیماران دچار درد مزمن مچ پا فوق‌العاده است.
مگنت تراپی
مدت‌هاست که از آهن‌رباها و مغناطیس درمانی برای درمان انواع مختلف درد، مانند آرتریت و درد مچ پا استفاده می‌شود. مغناطیس درمانی روشی غیرتهاجمی، ایمن و آسان برای درمان مستقیم بخش آسیب دیده، منشأ درد و التهاب و انواع بیماری‌های دیگر است.
پژوهش‌ها حکایت از آن دارد که درمان با میدان الکترومغناطیسی درد را تسکین می‌دهد و عملکرد بیماران دچار بیماری‌های دردناک عضلانی-اسکلتی مختلف را بهبود می‌بخشد.
پرسش‌های پرتکرار
ممکن است فقط یک مچ پا ورم کند؟
ورم مچ پا گاهی نتیجه لخته شدن خون در وریدهای عمقی ساق پاست؛ به این عارضه ترومبوز وریدهای عمقی (DVT) می‌گویند. در این صورت ورم عمدتاً به مچ پاها یا پایین پاها محدود خواهد بود و معمولاً فقط یک طرف (چپ یا راست) را درگیر می‌کند.
راه رفتن روی مچ پای متورم ایرادی ندارد؟
راه رفتن روی مچ پای متورم را به حداقل میزان ممکن برسانید. اگر لازم است راه بروید، برای جلوگیری از تحمیل وزن به پا از عصای زیربغل استفاده کنید.
مچ پای پیچ‌خورده چه مدت متورم می‌ماند؟
ورم و درد معمولاً دو تا سه روز طول می‌کشد. راه رفتن پس از پیچ خوردن مچ پا دشوار است و ممکن است به عصای زیربغل نیاز داشته باشید.
مچ پای متورم و پیچ‌خورده را باید شب‌ها ببندم؟
بستن باند کشی دور مچ و ساق پا ورم را پس از آسیب دیدگی به حداقل می‌رساند. اگر می‌خواهید مچ پای‌تان را ببندید، بهترین کار این است که باند را صبح‌ها پس از بیدار شدن از خواب ببندید و شب‌ها قبل از خوابیدن باز کنید.
ایبوپروفن ورم مچ پا را برطرف می‌کند؟
ایبوپروفن نوعی داروی غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAID) است که برای درمان درد خفیف تا متوسط کاربرد دارد. مصرف ایبوپروفن علائم آرتریت (آرتروز، روماتیسم یا آرتریت جوانان)، از قبیل التهاب، ورم، خشکی و درد مفصل، را تسکین می‌دهد.
کمبود چه موادی باعث ورم پا و مچ پا می‌شود؟
کمبود شدید پروتئین در رژیم غذایی می‌تواند به مرور زمان باعث ایجاد ورم شود.
وقتی مچ پاهایم ورم کرده است، از مصرف چه غذاهایی باید پرهیز کنم؟
فست فود، چیپس سیب زمینی و شیرینی جات بسته بندی شده و مصنوعی میل نکنید. مراقب مصرف منابع نامحسوس سدیم مانند انواع ادویه و سس و غذاهای کنسروی باشید.
