احساس گزگز در پاها یک مشکل رایج است. بسیاری از افراد در برخی مواقع احساس “سوزن و سوزن شدن” را در پاهای خود تجربه می‌کنند. علاوه بر این ممکن است در پاها بی‌حسی یا درد را هم تجربه کنید. این علائم معمولاً نگران کننده نیستند. احساس سوزن سوزن شدن ممکن است در اثر فشار روی اعصاب ایجاد شود، زمانی که شما برای مدت طولانی در یک وضعیت قرار داشته باشید، این حالت ایجاد می‌شود. این احساس باید بعد از حرکت کردن از بین برود.
اما ممکن است احساس گزگز در پاها مداومت پیدا کند. اگر احساس سوزن سوزن شدن برای مدت طولانی ادامه داشت یا با درد همراه بود، به پزشک مراجعه کنید. پزشکان می‌توانند در تشخیص علت این حالت به شما کمک کنند.
علت ایجاد گزگز، مورمور و بی حسی پا
دلایل احتمالی زیادی برای گزگز پا وجود دارند. تشخیص علت اصلی این عارضه، برای انتخاب روش درمانی مناسب، بسیار مهم است.
کمبود ویتامین
عدم دریافت مقدار کافی از برخی ویتامین‌ها، به‌ویژه ویتامین‌های گروه B، می‌تواند باعث گزگز در پا شود. کمبود ویتامین می‌تواند در نتیجه یک رژیم غذایی نامناسب یا یک بیماری زمینه‌ای ایجاد شود. B12 یکی از ویتامین‌های مرتبط با نوروپاتی محیطی است.
علائم کمبود ویتامین
اگر کمبود ویتامین B12 دارید، ممکن است برخی از علائم زیر را داشته باشید:
- خستگی
- تنگی نفس
- سرگیجه
- سوزن سوزن شدن و سردی در دست و پا
- سردرد
- درد قفسه سینه
- مشکلات گوارشی
- حالت تهوع
- بزرگ شدن کبد
درمان کمبود ویتامین
برای تشخیص این زمینه، پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی کرده و یک معاینه کامل انجام می‌دهد، همچنین برای تشخیص دقیق‌تر آزمایش خون تجویز می‌کند. بسته به دلیل کمبود ویتامین، برای درمان از مکمل‌های ویتامین یا سایر روش‌ها استفاده می‌شود.
اسکلروز چندگانه یا ام اس (MS)
مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری سیستم عصبی مرکزی است که باعث می‌شود سیستم ایمنی به پوشش محافظ روی اعصاب یا غشاء میلین حمله کند. این بیماری منجر به آسیب عصبی و اختلال در ارتباط بین مغز و بدن می‌شود. سوزن سوزن شدن یا بی حسی در بدن، صورت و اندام‌ها (دست و پا) یکی از شایع ترین علائم ام اس است.
علائم دیگر ام اس
علائم دیگر ام اس ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- ضعف
- درد و خارش
- مشکلات راه رفتن و تعادل
- اسپاسم عضلانی
- تغییر در بینایی
- سرگیجه
- مشکلات مثانه و روده
- مشکلات جنسی
- تغییرات شناختی
- تغییرات عاطفی
- افسردگی
درمان ام اس
در حال حاضر هیچ درمانی برای ام اس وجود ندارد، اما برخی روش‌های درمانی هستند که می‌توانند به کنترل و کاهش علائم این بیماری کمک کنند. روش درمان، به شرایط و وضعیت شما بستگی دارد.
روش‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- درمان‌های دوره‌ای و کوتاه مدت با داروهای استروئیدی برای کاهش علائم
- درمان‌های شخصی سازی شده با توجه به شرایط فرد مبتلا به ام اس
- درمان با داروهای اصلاح کننده بیماری، برای کاهش دفعات بازگشت بیماری
کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم
کم کاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید را در بدن ترشح نمی‌کند. این بیماری سوخت و ساز بدن را کاهش می‌دهد و بر کل بدن تاثیر می‌گذارد. کم کاری تیروئید که به عنوان بیماری هیپوتیروئیدیسم نیز شناخته می‌شود، نسبتاً شایع است.
علائم کم کاری تیروئید
علائم کم کاری تیروئید ممکن است خفیف به نظر برسند، یا ممکن است در ابتدا به راحتی به سایر شرایط نسبت داده شوند.
این علائم عبارتند از:
- خستگی
- افزایش وزن
- پف کردن صورت
- قاعدگی‌های سنگین یا نامنظم
- نازک شدن مو
- ضربان قلب آهسته
- ضعف عضلانی، درد، حساسیت و گرفتگی
- درد، تورم و سفتی مفاصل
- گواتر
- مشکلات حافظه
درمان کم کاری تیروئید
درمان معمولاً شامل مصرف یک هورمون تیروئید مصنوعی خوراکی به نام لووتیروکسین (لووکسیل (levothyroxine)، سینتروید و یونیتروید) است. پزشک سطح TSH شما را کنترل می‌کند و در صورت نیاز دوز لووتیروکسین شما را تنظیم می‌کند. درمان کم کاری تیروئید معمولاً مادام العمر است.
مورتون نوروما یا نورومای مورتون
نوروم مورتون در زنان حدود ۸ برابر بیشتر از مردان شایع است و معمولاً افراد بین ۳۰ تا ۶۰ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اگرچه ممکن است خارج از این محدوده سنی نیز رخ دهد.
نوروم مورتون اغلب در ناحیه بین انگشتان سوم و چهارم (فضای وب (بافت نرم بین انگشتان پا) سوم) معمولاً در پاسخ به تحریک، ضربه یا فشار بیش از حد ایجاد می‌شود. نوروم مورتون همچنین می‌تواند در فضای وب دوم (ناحیه بین پایه انگشتان دوم و سوم) ایجاد شود، اگرچه این اتفاق کمتر رخ می‌دهد.
علائم مورتون نوروما
علائم اصلی نوروم مورتون عبارتند از:
- تیر کشیدن، درد و سوزش
- احساس وجود سنگ ریزه یا توده در زیر پا
- برخی از افراد نیز ممکن است در پای خود گزگز یا بی‌حسی را تجربه کنند.
علائم این بیماری با حرکت دادن پا یا پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند، شدت پیدا می‌کند. این علائم معمولا با گذشت زمان بدتر می‌شوند.
درمان مورتون نوروما
برخی از روش‌های درمانی برای نوروم مورتون عبارتند از:
- فیزیوتراپی
- تمرینات کششی برای شل کردن تاندون‌ها و رباط‌ها
- ماساژ دادن پنجه پا
- ورزش‌هایی برای تقویت مچ و انگشتان پا
- استراحت دادن به پا
- استفاده از یخ در ناحیه آسیب دیده
نارسایی کلیوی
نارسایی کلیه به این معناست که یک یا هر دو کلیه فرد دیگر قادر به کار کردن نیست. نارسایی کلیه گاهی کوتاه مدت است و به سرعت (حاد) ایجاد می‌شود. گاهی اوقات این یک بیماری مزمن (طولانی مدت) است که به تدریج بدتر می‌شود.
علائم نارسایی کلیوی
علائم گزگز پا ناشی از نارسایی کلیه عبارتند از:
- درد و بی حسی در پاها
- گرفتگی و انقباض عضلانی
- ضعف عضلانی
درمان نارسایی کلیوی
هیچ درمانی برای بیماری مزمن نارسایی کلیه (CKD) وجود ندارد، اما روش‌های درمان وجود دارند که می‌تواند به کاهش علائم و جلوگیری از بدتر شدن آن‌ها کمک کنند. روش درمان به مرحله نارسایی کلیه یا CKD بستگی دارد.
درمان‌های اصلی عبارتند از:
- تغییر سبک زندگی. سعی کنید سبک زندگی سالمی داشته باشید.
- دارو. برای کنترل مشکلات مرتبط، مانند فشار خون بالا و کلسترول بالا
- دیالیز. این درمان برای انجام برخی از عملکردهای کلیه است، که ممکن است در CKD پیشرفته (مرحله ۵) ضروری باشد.
- پیوند کلیه. این روش ممکن است در CKD پیشرفته (مرحله ۵) ضروری باشد.
نوروپاتی دیابتی
نوروپاتی محیطی یا آسیب عصبی در پاها یکی از شایع‌ترین عوارض دیابت است. این آسیب عصبی می‌تواند باعث سوزش، سوزن سوزن شدن یا بی حسی در پاها شود و تا ۷۰ درصد از بیماران دیابتی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر سطح قند خون به طور مداوم بیش از حد بالا یا بیش از حد پایین باشد، می‌تواند به اعصاب پا آسیب برساند.
علائم دیگر نوروپاتی دیابتی
علائم دیگر نوروپاتی دیابتی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تکرر ادرار
- روند کند بهبود زخم‌ها
- تشنگی شدید
- تغییر در بینایی
درمان نوروپاتی دیابتی
نوروپاتی محیطی دیابتی با کنترل سطح قند خون و مصرف داروهای خوراکی برای کنترل علائم نوروپاتی درمان می‌شود.
فشردگی عصب
تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک که از کمر به سمت پاها می رود، می‌تواند باعث ایجاد درد، بی‌حسی یا گزگز در پاها شود. ممکن است چند علت مختلف برای گرفتگی عصب در کمر وجود داشته باشد، از جمله مشکل در استخوان یا غضروف اطراف عصب، مانند فتق دیسک، یا مشکل در عضلات یا تاندون‌ها که باعث شده بافت اطراف عصب بر عصب فشار وارد کند.
در بسیاری از موارد فرد در پاهای خود احساس بی‌حسی دارد و بعد از معاینه پزشک تشخیص می‌دهد که منشا از عارضه از کمر است و پا مشکلی ندارد.
علائم دیگر فشردگی عصب
سایر علائم فشردگی عصب سیاتیک عبارتند از:
- درد متوسط یا شدید در ناحیه کمر، باسن و پایین پاها
- بی حسی، ضعف یا گزگز در پاها
- از دست دادن کنترل مثانه
درمان فشردگی عصب
درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروهایی مانند شل کننده‌های عضلانی تجویزی یا مسکن‌های ضد التهابی بدون نسخه
- تزریقات ستون فقرات
- فیزیوتراپی
- عمل جراحی
سندروم تونل تارسال
سندرم تونل تارسال (TTS) باعث درد، سوزن سوزن شدن یا سوزش در مچ پا، پاشنه یا ساق پا می‌شود. این عارضه در اثر فشردگی عصب تیبیال ایجاد می‌شود که در امتداد داخل مچ پا و ساق پا قرار دارد.
علائم دیگر سندروم تونل تارسال
سندرم تونل تارسال باعث ایجاد درد عصبی می‌شود. TTS معمولاً باعث درد در قسمت داخلی مچ پا یا پایین پا می‌شود. شما همچنین ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- احساس سوزش
- ضعف در عضلات پا
معمولاً این علائم در حین یا بعد از حرکات ورزشی شدیدتر می‌شوند. اگر TTS شدید یا طولانی مدت باشد، ممکن است علائم را به صورت مداوم تجربه کنید.
درمان سندروم تونل تارسال
درمان TTS بسته به شرایط فرد و علائم او متفاوت خواهد بود. اگر TTS در شما تشخیص داده شد، ممکن است به استراحت، مصرف داروهای ضد التهابی یا استفاده از ارتز برای اصلاح وضعیت پای خود نیاز داشته باشید. درمان‌های دیگر شامل فیزیوتراپی یا تزریق کورتیکواستروئید برای کاهش درد یا التهاب نیز ممکن است استفاده شوند. اگر علائم شدید باشد یا علیرغم درمان ادامه یابد، پزشک ممکن است جراحی را برای رفع فشار عصب توصیه کند.
شارکو ماری توث
بیماری شارکو ماری توث (CMT) یک نوروپاتی ارثی حرکتی و حسی سیستم عصبی محیطی است که با تحلیل عضلات و از دست دادن حس لامسه شناخته می‌شود. این بیماری شایع ترین اختلال عصبی ارثی است.
علائم شارکو ماری توث
سوزن سوزن شدن، بی حسی یا احساس سوزش در دست‌ها و پاها از علائم CMT هستند.
سایر علائم عبارتند از:
- ضعیف شدن عضلات پا، مچ پا و ساق پا
- تحلیل رفتن عضلات پا
- مشکل در هنگام راه رفتن یا دویدن که ممکن است با زمین خوردن همراه باشد.
- بدشکلی پاها که معمولاً با افزایش قوس کف پا و کج شدن انگشتان همراه است.
- افتادگی پا، یا مشکل در بلند کردن قسمت جلویی پاها
درمان شارکو ماری توث
در حال حاضر هیچ درمانی برای CMT وجود ندارد، اما اکثر افراد مبتلا به این بیماری می‌توانند فعال بمانند و زندگی طبیعی را تجربه کنند. روش‌های درمانی وجود دارند که می‌توانند در کنترل علائم موثر باشند. پزشک یا متخصص مغز و اعصاب ممکن است روش‌های زیر را توصیه کند:
- کاردرمانی برای کمک به انجام فعالیت‌های روزانه
- فیزیوتراپی برای جلوگیری یا به تاخیر انداختن ضعف و بدشکلی عضلانی
- بریس‌ها یا آتل‌ها
- دارو برای مدیریت درد
- داشتن یک رژیم غذایی سالم و کاهش مصرف الکل
مصرف الکل
مصرف مداوم و بیش از حد الکل می‌تواند به اعصاب محیطی آسیب وارد کند و بیماری نوروپاتی الکلی را ایجاد کند. تخمین زده می‌شود که ۴۶.۳ درصد از افرادی که به سوء مصرف الکل دچار هستند، نوروپاتی محیطی را تجربه می‌کنند.
افرادی که به نوروپاتی الکلی مبتلا می‌شوند ممکن است در پاها، دست‌ها یا سایر اندام‌های خود احساس گزگز داشته باشند، که این علائم می‌توانند طولانی مدت باشند.
علائم دیگر نوروپاتی الکلی
سایر علائم نوروپاتی الکلی عبارتند از:
- درد
- بی حسی
- ضعف و گرفتگی عضلات
- مشکلات گوارشی
- بی اختیاری
- تهوع و استفراغ
درمان گزگز پا ناشی از مصرف زیاد الکل
مهم‌ترین مرحله درمان نوروپاتی الکلی، ترک مصرف الکل است، بعد از آن می‌توان برای درمان علائم اقدام کرد. مصرف مکمل‌های ویتامین هم مفید هستند. پزشک ممکن است فیزیوتراپی و مصرف داروهای مسکن را هم برای کنترل علائم تجویز کند. در نظر داشته باشید که حتی با وجود ترک الکل هم ممکن است علائم نوروپاتی الکلی تا همیشه باقی بمانند.
گزگز و سوزن سوزن شدن پا در حاملگی
همچنان که کودک در حال رشد کردن است، رحم نیز بزرگ‌تر می‌شود و به اعصاب پا فشار وارد می‌کند، در نتیجه می‌تواند باعث ایجاد احساس سوزن سوزن شدن در پاها و انگشتان شود. همچنین ممکن است به دلیل تغییر سطح مایعات در بدن، بی حسی و گزگز در دستان را نیز تجربه کنید.
درمان گزگز یا بی‌حسی پا در زمان بارداری
اگرچه این علائم آزاردهنده هستند، اما طبیعی هستند و بعد از زایمان از بین می‌روند. با این حال، ماساژ و ورزش‌های ملایم ممکن است به کاهش این علائم کمک کنند. اگر بی حسی یا گزگز در پاهای شما مداوم است، بدتر می‌شود یا با درد و تورم همراه است، با پزشک خود تماس بگیرید.
چه زمانی برای گزگز و مورمور شدن پاها به پزشک مراجعه کنیم؟
بیشتر اوقات، سوزن سوزن شدن فقط یک احساس عجیب و غریب اما بی‌خطر است، که هر از گاهی ایجاد می‌شود. اما ممکن است این حالت نشانه‌ای از یک مشکل جدی هم باشد. در برخی از موارد ممکن است این حالت در اثر یک آسیب عصبی جدی ایجاد شود. همچنین ممکن است یک عصب تحت فشار قرار گرفته باشد. در این احتمالاً درد مداومت داشته باشد. همچنین ممکن است شرایطی مثل سندرم تونل کارپال یا نوروپاتی دیابتی دلیل علائم باشند. در این موارد، احساس سوزن و سوزن می‌تواند یک زنگ خطر باشد.
پارستزی که با علائم دیگر رخ می‌دهد نیز ممکن است به معنای وجود یک بیماری زمینه‌ای باشد. این شرایط ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل جدی در افراد باشد. اگر این علائم در طولانی مدت ادامه داشت و با ضعف همراه بود، حتماً به پزشک مراجعه کنید. اگر پارستزی به طور ناگهانی رخ داد و با گفتار نامفهوم، افتادگی صورت یا ضعف همراه باشد، فرد به مراقبت‌های پزشکی فوری نیاز دارد.
درمان‌های رایج برای مورمور شدن و بی حسی پا
روش درمانی مناسب برای گزگز شدن پاها، کاملاً به دلیل سوزن سوزن شدن بستگی دارد. برخی از روش‌های درمانی برای کاهش گزگز، مورمور و بی‌حسی پاها عبارتند از:
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی می‌تواند در موارد زیر مفید باشد:
- کاهش درد
- تقویت عضلات
- حفظ انعطاف پذیری در اندام‌ها
- افزایش تعادل و کنترل حرکات
فیزیوتراپیست می‌تواند یک برنامه شخصی سازی شده با توجه به شرایط شما طراحی کند تا شما با اجرای آن بتوانید علائم را کاهش دهید.
شاک ویو تراپی
شاک ویو تراپی برای بیمارانی که از درد شدید یا مزمن پاشنه همراه با سوزن سوزن شدن پا رنج می‌برند، مفید است. در این روش پیشرفته از امواج برای تحریک خود درمانی استفاده می‌شود، به این ترتیب که با اعمال موج به ناحیه آسیب دیده، بدن به ترمیم نواحی آسیب دیده تشویق می‌شود. این درمان احساس سوزن سوزن شدن را در پاها کاهش می‌دهد تا به شما کمک کند که زندگی راحت تری داشته باشید. اغلب، شاک ویو تراپی می‌تواند برای بیمارانی مفید باشد که با درمان‌های دیگر مانند ارتز، تزریق، فیزیوتراپی یا دارو تسکین پیدا نکرده‌اند.
تزریق پی آر پی (PRP)
تزریق پی آر پی (پلاسمای غنی از پلاکت) یک روش درمان منحصر به فرد است که در آن از خون خود فرد برای التیام بافت‌های آسیب دیده، از جمله اعصاب، استفاده می‌شود. در روش پی آر پی، متخصصان نمونه کوچکی از خون شما را می‌گیرند و سپس آن را در سانتریفیوژ قرار می‌دهند تا پلاکت‌ها و پلاسما را از سایر اجزای خون جدا شوند.
سپس پلاکت‌ها به ناحیه آسیب دیده تزریق می‌شوند تا آن نواحب را بازسازی کنند. پلاکت‌ها بخشی از خون هستند که به دلیل داشتن پروتئین‌های زیاد و فاکتور‌های رشد، باعث تکثیر سلول‌های سالم می‌شوند.
برای کمک به کاهش درد نوروپاتی و بهبود عملکرد عصبی، PRP به نواحی مانند مفاصل و انتهای اعصاب تزریق می‌شود. سپس متخصصان با توجه به علائم نوروپاتی و نوع درد شما، کاربرد PRP را با توجه به نیاز شما تغییر می‌دهند.
تکار تراپی
تکار تراپی (TECAR) که مخفف کلمه‌ی (Transfer of Energy Capacitive and Resistive) است، یکی از موثرترین درمان‌های حرارتی برای کاهش درد و شرایطی است که باعث گزگز پا می‌شود. در این روش از انرژی گرمایی برای تسکین درد یا گرفتگی استفاده می‌شود. این یک روش بسیار پیشرفته، بدون دارو و جراحی است که از فرکانس رادیویی برای تولید انرژی و تحریک بهبودی استفاده می‌کند.
اعمال گرما روی بافت آسیب دیده، رباط‌ها و استخوان‌ها باعث تسکین درد و تحریک بازسازی و ترمیم سلولی می‌شود. از این روش معمولاً برای درمان اختلالات مفصلی، اختلالات عضلانی، کمر درد، درد ستون فقرات، آسیب‌های ورزشی و سایر شرایط دردناک استفاده می‌شود.
درمان TECAR از جریان‌های الکتریکی برای تغییر میدان مغناطیسی، انرژی دادن به سلول‌ها و تولید گرمای کافی برای کاهش درد و سوزن سوزن شدن پا استفاده می‌کند. درمان TECAR درد را کاهش می‌دهد، بازسازی سلولی طبیعی را تحریک می‌کند، ترمیم بافت را تحریک می‌کند و گردش خون را در ناحیه تحت درمان بهبود می‌بخشد.
لیزر پرتوان
استفاده از لیزر درمانی با شدت بالا می‌تواند به کاهش بسیاری از علائم نوروپاتی محیطی دیابتی کمک کند:
- تسکین درد
- تسریع ترمیم و بازسازی اعصاب
- بهبود عملکرد اعصاب
- تسریع در بهبودی
سوالات متداول
آیا گزگز در پا نشانه دیابت است؟
امکان دارد. نوروپاتی دیابتی عارضه مربوط به سطح قند خون کنترل نشده است. علائم نوروپاتی دیابتی شامل بی حسی، سوزن سوزن شدن یا درد در دست‌ها و پاها است. با این حال، بسیاری از اختلالات دیگر وجود دارد که باعث گزگز در پا می‌شوند.
آیا کم آبی بدن می‌تواند باعث گزگز در پا شود؟
اگر احساس سوزن سوزن شدن خفیفی در انگشتان پا دارید، ممکن است دچار نوعی کم آبی شده باشید. اما اگر این احساس ادامه پیدا کرد، با پزشک خود تماس بگیرید.
آیا گزگز پا نگران کننده است؟
سوزن سوزن شدن پا ممکن است در اثر قرار گرفتن طولانی مدت در یک وضعیت و فشار آمدن به اعصاب ایجاد شود. این احساس بعد از حرکت کردن از بین می‌رود. اما ممکن است احساس گزگز در پاها مداومت پیدا کند. اگر احساس سوزن سوزن شدن برای مدت طولانی ادامه داشت یا با درد همراه بود، به پزشک مراجعه کنید.
چه ویتامین‌هایی برای درمان گزگز پا مناسب هستند؟
ویتامین‌های B1، B6 و B12 برای درمان نوروپاتی که یکی از بیماری‌های رایجی است که باعث گزگز پاها می‌شود، مفید هستند.
آیا فشار خون بالا می‌تواند باعث گزگز در پا شود؟
بله. فشار خون بالا می‌تواند منجر به احساس سوزش و احساس گزگز در پاها شود.
چرا پاها در شب گزگز می‌کنند؟
اگر نوروپاتی محیطی دارید، ممکن است در پاهای خود احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن کنید. علائم این عارضه اغلب در شب بدتر می‌شوند. بیشتر اوقات علائم این بیماری در دو طرف بدن احساس می‌شوند. اما ممکن است علائم فقط یک طرف بدن را درگیر کنند.
آیا گزگز در پاها یک مشکل جدی است؟
بی‌حسی و گزگز پاها، می‌تواند علائم رایج بسیاری از بیماری‌ها از خفیف گرفته تا مزمن باشند. پس بهتر است بعد از مشاهده علائم برای تشخیص علت به پزشک مراجعه کنید.
