تست نوار عصب و عضله نوعی تست تشخیصی است که از دو بخش تشکیل شده است. تست EMG یا الکترومیوگرافی که کیفیت و روند انتقال پیام‌ها را در رشته‌های عصبی بدن مورد بررسی قرار می‌دهد و تست NCV (nerve conduction velocity) یا تست عضله که رفتار و پاسخ عضلات را در مواجه با سیگنال‌های عصبی بررسی می‌کند. ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس یک بیماری است که با تحت تأثیر قرار دادن غشای میلین نورون‌های عصبی بر سرعت هدایت پاسخ‌ها و سیگنال‌های عصبی تأثیر می‌گذارد. از این رو تست عصب و عضله برای بررسی و اندازه‌گیری پاسخ‌های عصبی خصوصاً در اندام‌های حرکتی استفاده می‌شود. همچنین به خاطر داشته باشید که تشخیص نهایی ام اس با مجموعه‌ای از انواع تست‌های بالینی ، تست نوار عصب و عضله ، بررسی سابقه پزشکی و ام آر آی انجام می‌گیرد.
آیا تست نوار عصب و عضله، بیماری ام اس را تشخیص می‌دهد؟
پزشکان بیمارانی که اختلال در حس و کارکرد دست را به صورتی حاد تجربه می‌کنند اغلب ابتدا به مراکز بررسی تست عصب و عضله ارجاع می‌دهند. اما نوار عصب و عضله نمی‌تواند برای تشخیص قطعی MS استفاده شود. تشخیص بیماری MS عموماً به کمک ترکیبی از معاینات بالینی، ارزیابی شرح حال بیمار، معاینات عصب‌شناختی، و آزمایشات دیگری مثل MRI مغز و نخاع انجام می‌شود. هدف فرآیند تشخیص بیماری MS شناسایی ویژگی‌های بارزی مثل وجود چندین ضایعه در سیستم اعصاب مرکزی است، اما نوار عصب و عضله می‌تواند موارد غیرطبیعی در نوروپاتی محیطی را شناسایی کند.
نوار عصب و عضله برای رد بیماری‌های دیگری که به نوعی ام اس را تقلید می‌کنند مثل اختلالات اعصاب محیطی یا ضایعات خاصی در نخاع مفید است. آین آزمایشات می‌توانند سلامت و کارکرد اعصاب محیطی و عضلات را بسنجند، و به تعیین وجود هرگونه اختلال در سیگنال‌های الکتریکی کمک نمایند.
تست نوار عصب و عضله چگونه به تشخیص ام اس کمک می‌کند؟
مهم‌ترین تاثیر تست نوار عصب و عضله در تشخیص ام اس رد تشخیص‌های افتراقی و گمراه‌کننده‌ای است که ممکن است پزشک شما را به خطا بیاندازد. در واقع این تست برای تشخیص افتراقی بین اختلالات اعصاب محیطی و اختلالات سیستم اعصاب مرکزی مفید است به طوری که توضیحات جایگزین برای علائم را رد می‌کند.
تشخیص آسیب به اعصاب محیطی
اگر فرد دچار ضعف عضلانی یا اختلال در حس شده، نوار عضله می‌تواند فعالیت الکتریکی عضلات را بسنجد و ببیند آیا علائم به خاطر آسیب به اعصاب محیطی به وجود آمده یا خیر. بررسی‌های نوار عصب و عضله می‌توانند سرعت و قدرت سیگنال‌های اعصاب را حین حرکاتشان در طول اعصاب محیطی بسنجند و به شناسایی هر گونه مشکل کمک کنند.
تغییراتی که در پارامترهای سرعت هدایت عصبی به وجود می‌آید می‌تواند بر اساس ارزیابی الکتریکی تشخیصی اعصاب محیطی نشان‌دهنده ام اس باشد. حدود 5 درصد از بیماران ام اس دچار اختلال در اعصاب محیطی و تغییراتی در سرعت هدایت عصبی می‌شوند. نوروپاتی محیطی و پلی‌نوروپاتی دمیلینه‌کننده التهابی مزمن (CIPD) در بیماران با ام اس گزارش شده‌اند.
تشخیص عوارض ناشی از ام اس
در برخی موارد تشخیص زود‌هنگام علائم مرتبط با ام اس می‌تواند به پزشک در تشخیص نهایی بیماری ام اس و رسیدن به جواب قطعی کمک کند. آزمایش‌های عصبی همچون نوار عصب و عضله در بیماران مولتیپل اسکلروزیس ممکن است برای شناسایی ضایعات پاتولوژیک، مشخص کردن اختلالات جنسی و دفع ادرار، تأیید تشخیص عصبی در موارد مشکوک و تشکیل مبنایی درست برای برنامه‌ریزی درمان نیز استفاده شود. منبع.
سندرم دست بی قرار (useless hand syndrome) بیماری نادری است که می‌تواند اولین نشانه بروز ام اس باشد یا در بیماران با سابقه بیماری ام اس دوباره ظاهر شود. پزشکان اغلب این بیماران را به جراحان دست با تشخیص اشتباه سندرم تونل کارپال/سندرم تونل کوبیتال ارجاع می‌دهند که ریسک بالقوه آن برای بیمار، قرار‌گرفتن تحت یک جراحی بی‌ثمر است. معاینه عصب‌شناختی کافی، پیش از نوار عضله و بررسی‌های نوار عصب-عضله جزء مهمی در بررسی این بیماران است. اگر این آزمایشات نرمال بود احتمالاً نشان‌دهنده اختلالی بالقوه در مسیرهای حسی‌تنی مرکزی بوده و MRI احتمالاً وجود میلوپاتی گردنی را تایید خواهد کرد. بررسی‌های بیشتری مثل پتانسیل برانگیخته تک‌رشته‌ای (SSEP) و مایع مغزی نخاعی (CSF) در بیماران با UHS احتمالاً تشخیص MS را مطمئن‌تر خواهد کرد.
تست‌های پتانسیل برانگیخته در تشخیص ام اس
گروه دیگری از بررسی‌های هدایت عصبی وجود دارند که به آن‌ها آزمون‌های پتانسیل برانگیخته گفته می‌شود. این آزمون‌ها سرعت سیگنال‌هایی که بین مغز و قسمت‌های دیگر بدن حرکت می‌کنند را می‌سنجد. آزمایش پتانسیل برانگیخته (EP) می‌تواند در تشخیص ام اس مفید باشد. این آزمایشات کارکرد سیستم اعصاب مرکزی را به کمک سنجش پاسخ‌های الکتریکی تولید شده در مغز یا نخاع در پاسخ به محرک‌های حسی ارزیابی می‌کنند.
رایج‌ترین آزمایشات پتانسیل برانگیخته که برای تشخیص ام اس استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:
آزمون پتانسیل برانگیخته تصویری
این آزمون، آسیب به عصب بینایی را می‌سنجد و رایج‌ترین آزمون نوار عصب_عضله در تشخیص مشکلات عصبی تلقی می‌گردد. تکنسین الکترودهایی را روی نواحی کلیدی صورت و جمجمه شما می‌گذارد. سپس شما را روبروی یک مانیتور می‌نشاند تا به الگوی تست شطرنجی عجیبی که حین آزمودن هر چشم به طور جداگانه حرکت می‌کند خیره شوید. این آزمایش دردناک نیست اما افرادی که دچار مشکلات بینایی ناشی از ام اس هستند مطمئناً با زل‌زدن به این مربع‌ها عصبی می‌شوند.
این آزمون مثل یک آزمون شنوایی عمل می‌کند و برای همین بعید است شما را غافلگیر کند. این آزمون مشکلات شنوایی‌ای که به سبب آسیب به عصب قابل ردگیری است را بررسی می‌کند. شما در اتاقی می‌نشینید، هدفون روی گوشتان می‌گذارید و به صداهای مختلف کلیک در یک گوش و سپس گوش دیگر گوش می‌دهید.
آزمون پتانسیل برانگیخته حسی‌تنی
سیستم اعصاب محیطی از تمام اعصابی تشکیل شده که در سیستم اعصاب مرکزی نیست. در واقع این اعصاب آن‌هایی هستند که سیگنال‌های مغز را به دستان، پاها، مثانه و دیگر ارگان‌ها می‌برند و می‌آورند.
آزمون پتانسیل برانگیخته حسی‌تنی می‌سنجد که چه مدت طول می‌کشد تا بدن به سیگنال‌های خارج از سیستم اعصاب مرکزی پاسخ دهد. تکنسین الکترودهایی را روی ساعد، قسمت پایینی پاها، و جمجمه می‌گذارد. سپس ایمپالس‌های الکتریکی خفیفی را به دستان و پاها وارد می‌کند تا پاسخ‌های شما را به آن‌ها بسنجد.
دقت کنید درست است که آزمون‌های پتانسیل برانگیخته می‌توانند شواهد تکمیلی برای تشخیص ام اس ارائه دهند، اما به خودی خود کافی نیستند. نتایج آزمون پتانسیل برانگیخته در کنار یافته‌های بالینی دیگر تفسیر می‌شود تا به تشخیص جامع ام اس کمک کند.
تفسیر تست نوار عصب و عضله برای تشخیص ام اس
وقتی بیماری مشکوک به ام اس را ارزیابی می‌کنیم، آزمون‌های سرعت هدایت عصبی و نوار عضله می‌توانند اطلاعات ارزشمندی را راجع به کارکرد اعصاب محیطی وی فراهم آورند. درست است که این آزمون‌ها مختص ام اس نیست اما می‌توانند به ارزیابی سلامت اعصاب محیطی و عضلات کمک کنند تا بیماری‌های محتمل دیگر را رد کنیم. این آزمون‌ها همین‌طور به کلیت فرایند تشخیص هم کمک کنند. در تصویر فوق، بخش خاکستری مربوط به نتایج گروه کنترل است و خطوط مشکی مرتبط با بیماران مبتلا به ام اس است.
ناهنجاری‌های الکتروفیزیولوژیکی که در بیماران مبتلا به ام اس وجود دارد محدود به سیستم اعصاب مرکزی نمی‌شود. ناهنجاری‌های متعددی در سیستم اعصاب محیطی هم به چشم می‌خورند که عبارتند از: کاهش به‌کارگیری و حضور پتانسیل‌های خودبه‌خود در نوار عضله، افزایش دامنه و پراکندگی زمانی امواج F، و افزایش به هم ریختگی یا جیتر در نوار عضله تک‌رشته ای. دقت داشته باشید که سنجنده‌های نوار عضله این ناهنجاری‌ها را که می‌توانند در بیماران مبتلا به ام اس و نه مشکل دیگری پدیدار شوند، تشخیص می‌دهند.
در برخی موارد، تست نوار عصب و عضله شاید ترکیبی از مشاهدات طبیعی و غیرطبیعی نشان دهد. این مسئله می‌تواند مبین سبب‌شناسی چندعاملی علائم بیمار باشد؛ در واقع می‌تواند شامل درگیری اعصاب محیطی و سیستم اعصاب مرکزی شود همان‌طور که در ام اس به چشم می‌خورد.
سخن نهایی
آزمایشات نوار عصب و عضله قادر به تشخیص انواع مولتیپل اسکلروزیس (MS) نیستند، چرا که این بیماری به طور عمده بر روی سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد. با این حال، در برخی موارد، این آزمایشات می‌توانند به تشخیص و بررسی بیشتر از نظر عملکرد عصب‌ها و عضلات در بیماران مشکوک به MS کمک کنند. در صورتی که بعد از مشورت با متخصص طب فیزیکی خود و انجام تست‌های عصب و عضله نتایج قابل استنادی به دست نیامد، بهتر است تا آزمایشات و تست‌های تکمیلی انجام شوند.
بنابراین، برای تشخیص دقیق MS، باید به ترکیبی از علائم بالینی، تاریخچه پزشکی، بررسی نورولوژیک، آزمایشات تصویربرداری (مانند MRI) و سایر آزمایشات مربوطه (مانند آزمایشات خون و میلوگرافی) توجه شود. در نتیجه، در صورت شک به ام اس، باید در اسرع وقت به پزشک تخصصی مراجعه کرده و با او مشورت کرد.
سوالات رایج
آیا تست نوار عصب و عضله برای تشخیص ام اس به تشخیص انواع آن نیز کمک می‌نماید؟
خیر. آزمایشات نوار عصب و عضله (EMG و NCV) نمی‌توانند به طور مستقیم و دقیق انواع بیماری مولتیپل اسکلروزیس (MS) را تشخیص دهند.
آمادگی‌های پیش از تست نوار عصب و عضله برای تشخیص ام اس چیست؟
به منظور آمادگی برای نوار عصب و عضله، موارد زیر را انجام دهید:
- خوب بازوها و پاهایتان را بشویید تا چربی از روی پوست بدن‌تان پاک شود.
- از لوسیون، روغن‌های حمام یا کرم استفاده نکنید.
- لباس‌های راحت و آزاد بپوشید (خیلی تنگ نباشد)
- چند ساعت قبل از آزمایش از مصرف دخانیات یا کافئین پرهیز کنید.
- فهرستی از داروهایی که مصرف می‌کنید با خودتان به همراه داشته باشید.
- اگر از داروهای رقیق‌کننده خون یا پیریدوستیگمین (مستینون) استفاده می‌کنید، قبل از آزمایش با مطب پزشک تماس بگیرید.
آیا ام اس روی هدایت عصبی اثر می‌گذارد؟
مولتیپل اسکلروزیس نوعی بیماری عصب‌شناختی پیش‌رونده است که غلاف آکسونی موجود در سیستم اعصاب مرکزی را تخریب می‌کند. همین غلاف‌زدایی تغییراتی را در هدایت جهشی ایجاد می‌کند و باعث کاهش سرعت انتقال عصبی شده و شانس توقف هدایت عصبی را بالا می‌برد.
آیا آسیب به عصب ممکن است با ام اس اشتباه گرفته شود؟
در برخی موارد، نوروپاتی می‌تواند علائم ام اس را تقلید کند. این علائم شامل ضعف عضلانی و مشکلاتی در تعادل می‌شود. البته که نوار عصب و عضله راه خوبی برای تشخیص بین این دو مشکل است.
آیا تست نوار عصب و عضله برای تشخیص ام اس لازم است تکرار شود؟
بله. در صورتی که پزشک شما پاسخ درست و مشخصی از نتیجه تست اولیه به دست نیاورد می‌تواند نتیجه تست را دوباره تکرار نماید.
