تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یا پی آر پی برای زانو می‌تواند یک گزینه درمانی برای کاهش درد و التهاب و کمک به رشد بافت‌ها باشد. PRP برای کمک به درمان در بسیاری از تاندونیت‌ها، آسیب‌های رباط، و مشکلات اسکلتی عضلانی مربوط به زانو استفاده می‌شود. برخلاف جراحی و سایر گزینه‌های درمانی پیچیده، روش تزریق PRP بسیار کوتاه و ساده با کمترین عوارض جانبی ممکن است. با این حال، برای حصول نتایج کامل این درمان، ممکن است به چندین جلسه تزریق نیاز داشته باشید.
به خواندن این مقاله ادامه دهید تا هر آنچه در مورد تزریق PRP برای زانو نیاز دارید بدانید.
پی آر پی چیست؟
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) از دو عنصر تشکیل شده است: پلاسما یا قسمت مایع خون و پلاکت‌ها، که نوعی از سلول‌های خونی هستند و نقش مهمی در بهبودی در سراسر بدن دارند. پلاکت‌ها به دلیل توانایی لخته‌کنندگی‌شان شناخته شده‌اند، اما آنها همچنین حاوی فاکتورهای رشدی هستند که می‌توانند تولید مثل سلولی را تحریک کرده و بازسازی یا بهبود بافت را در ناحیه تحت درمان تحریک کنند.
پلاسمای غنی از پلاکت، مانند خونی است که دارای پلاکت بیشتری نسبت به حالت عادی است. برای ایجاد پلاسمای غنی از پلاکت، پزشکان یک نمونه خون از بیمار می‌گیرند و آن را در دستگاهی به نام سانتریفیوژ قرار می‌دهند که نمونه را به سرعت می‌چرخاند و سایر اجزای خون را از پلاکت‌ها جدا می‌کند و آنها را در پلاسما متمرکز می‌نماید.
پس از ایجاد پلاسمای غنی از پلاکت، از نمونه خون بیمار، آن محلول به ناحیه مورد نظر مانند زانوی آسیب دیده و یا تاندون، تزریق می‌شود. در بعضی موارد، پزشک ممکن است از سونوگرافی برای هدایت کردن تزریق استفاده کند. هدف این است که غلظت بیوپروتئین‌ها یا هورمون‌های خاص، به نام فاکتورهای رشد، در یک منطقه خاص برای تسریع روند بهبودی افزایش یابد.
مکانیسم عمل تزریق PRP به طور کامل شناخته نشده است. مطالعات نشان می‌دهد که افزایش غلظت فاکتورهای رشد در پلاسمای غنی از پلاکت ممکن است روند بهبودی را تحریک یا تسریع کند، زمان بهبودی جراحات را کوتاه کرده، درد را کاهش دهد و حتی روند رویش مو‌ها را نیز افزایش دهد.
مزایای استفاده از پی آر پی (PRP) زانو
به طور خاص، پلاسمای غنی از پلاکت می‌تواند در (کاهش، تسکین، از بین بردن) التهاب و درد التهابی تاثیر داشته باشد. پزشکان ممکن است از تزریق PRP برای کمک به بهبود بافت استفاده کنند.
یک تحقیق در سال ۲۰۱۸ همچنین خاطرنشان می‌کند که درمان‌های PRP ممکن است به کاهش درد و افزایش بهبودی در موارد آسیب دیدگی رباط و تاندون کمک کند.
پزشکان ممکن است از PRP برای کاهش التهاب در افراد مبتلا به استئوآرتریت زانو و آرتریت روماتوئید استفاده کنند.. (1 و 2) این التهاب می‌تواند منجر به دردناک و سفت شدن مفاصل شود.
تزریق پی آر پی ممکن است بتواند طیف وسیعی از آسیب‌ها و مشکلات اسکلتی عضلانی را درمان نماید. به عنوان مثال، آسیب‌های مزمن تاندون مانند تاندونیت کشکک یا زانوی جامپر اغلب ممکن است مدت زیادی طول بکشد تا بهبود یابد، بنابراین افزودن واکسن PRP به یک رژیم درمانی می‌تواند به تحریک روند بهبود، کاهش درد و بازگشت زودتر به فعالیت‌ها کمک کند.
تزریق پی آر پی (PRP) به چه کسانی توصیه نمی‌شود؟
البته، بعضی از افراد به دلیل شرایط سلامتی یا شیوه زندگی‌شان، برای تزریق پلاسمای غنی از پلاکت مناسب نیستند. به عنوان مثال، بدن افراد سیگاری یا افرادی که بیماری‌های خاصی دارند کمتر به درمان PRP پاسخ می‌دهد. به همین دلیل است که قبل از شروع کار مهم است که در مورد تاریخچه سلامت خود با پزشک مشورت نمائید. حتماً داروهای تجویزی فعلی و داروهای بدون نسخه‌ای که مصرف می‌کنید را نیز با پزشک به اشتراک بگذارید.
افرادی که ممکن است تزریق پی آر پی، برایشان فایده‌ای نداشته باشد شامل بزرگسالانی هستند که دارای موارد زیر می‌باشند:
- سابقه سرطان فعال
- بیماری‌های مرتبط با خون، مانند کم خونی شدید یا لوسمی
- عفونت در ناحیه درمان
- سیگاری بودن
آمادگی‌های لازم برای تزریق پی آر پی زانو
قبل از جلسه درمان PRP، پزشک ما در مورد آنچه که در طول درمان باید انتظار داشته باشید با شما صحبت خواهد کرد. با این حال، یادآوری این نکته مفید است که قبل از جلسه درمانی باید چند نکته را در نظر بگیرید:
- حداقل پنج روز قبل از عمل، داروهای ضد التهابی را قطع کنید.
- یک هفته قبل از عمل، مصرف هر گونه داروی گیاهی یا مکمل‌های رقیق کننده خون را قطع کنید.
- یک تا دو هفته قبل از عمل، مصرف استروئیدهای سیستماتیک را قطع کنید.
- حداقل یک ماه قبل از عمل، تزریق استروئید را قطع کنید.
- در روز عمل، صبحانه کامل و سالم بخورید و حتما آب فراوان بنوشید.
لطفاً توجه داشته باشید که اگر در طولانی مدت استروئیدهای خوراکی مصرف می‌کنید، باید در مورد برنامه قطع مصرف با پزشک خود صحبت کنید زیرا قطع ناگهانی آنها ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند. موسسه زانو و مفاصل شمال شرقی، توقف یا مصرف هیچ گونه رژیم دارویی را بدون مشورت با دکتری که آنها را برای شما تجویز کرده است توصیه نمی‌کند.
نحوه تزریق پی آر پی زانو
مراحل درمان PRP عبارتند از:
- مرحله ۱: از خود بیمار خون می‌گیرند.
کمتر از دو اونس خون (بین ۱۵ تا ۵۰ میلی لیتر) برای این روش مورد نیاز است. این کار تقریباً مشابه خون دادن برای آزمایش خون است، یک سوزن، در رگ بازو وارد شده و خون در یک ویال کوچک گرفته می‌شود.
- مرحله ۲: خون را سانتریفیوژ می‌کنند.
سانتریفیوژ وسیله‌ای است که با سرعت بالا می‌چرخد. این عمل به طور فیزیکی بخش‌های جامد و مایع خون را جدا می‌کند: گلبول‌های قرمز (اریتروسیت)، گلبول‌های سفید (لکوسیت)، پلاکت‌ها (ترومبوسیت) و پلاسما (مایع).
- مرحله ۳: پلاکت‌ها را پردازش و جمع آوری می‌کنند.
خون معمولی حاوی حدود ۲۰۰۰۰۰ پلاکت در میلی لیتر است، در حالی که پلاسمای غنی از پلاکت حاوی پنج برابر این مقدار است. سه تا هفت میلی لیتر پلاسمای غنی از پلاکت به دست آمده در یک سرنگ جمع آوری می‌شود تا بلافاصله تزریق شود.
- مرحله ۴: PRP را به محل مورد نظر تزریق می‌کنند.
سرنگ نهایی پلاسمای غنی از پلاکت حاوی تقریباً ۲-۱ قاشق چایخوری مایع خواهد بود. با راهنمایی یک پروب اولتراسوند، PRP بر اساس ماهیت آسیب و محل تحت درمان به محل مناسب هدایت می‌شود.
از آنجایی که این روش ممکن است چند دقیقه طول بکشد، از بی حسی موضعی استفاده می‌شود تا اطمینان حاصل شود که بیمار تا حد امکان راحت است. به طور سنتی یک ماده بی حس کننده به محل آسیب دیده تزریق می‌شود و سپس حدود پانزده دقیقه برای اثرگذاری کامل زمان می‌برد.
برای اطمینان از تزریق پی آر پی در محل دقیق مورد نیاز، از سونوگرافی برای آگاهی از داخل بدن و هدایت دست پزشک استفاده می‌شود. مقدار کمی از ژل اولتراسوند بر روی پوست روی محل آسیب دیده اعمال می‌شود و سپس یک پروب کوچک اولتراسوند به آن ناحیه فشار داده می‌شود. تصویر حاصل مستقیماً به صفحه نمایش منتقل می‌گردد.
مراقبت‌های لازم پس از تزریق پی آر پی
پس از جلسه PRP درمانی، توصیه می‌شود همه بیماران در روز عمل استراحت کنند. در ۲ روز بعد از عمل، استفاده محدود از ناحیه تزریق را توصیه می‌کنیم، اما حرکت دادن زانو مفید است. این کار، به بهبودی مفصل کمک می‌کند زیرا تزریق توسط بافت‌های اطراف آن ناحیه جذب می‌شود.
ماندگاری اثر پی آر پی
مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که نتایج درمانی تزریق PRP می‌تواند برای ۹-۶ ماه موثر باشد. با این حال، محدوده زمانی که یک درمان PRP موثر است به عوامل مختلفی بستگی دارد.
برخی از مهمترین عواملی که در تعیین مدت زمان تاثیر تزریق PRP دخیل هستند عبارتند از:
- عارضه‌ای که برای درمان آن، از تزریق PRP استفاده می‌شود
- سلامت کلی بیمار
- نحوه پاسخ بدن به درمان اولیه PRP
مانند بسیاری از چیزها در پزشکی، بدن هر فرد به روش خود، بهبودی ناشی از درمان را تجربه خواهد کرد. مدت زمان دقیق دوام تاثیرات تزریق PRP به طور طبیعی در هر بیمار متفاوت است. علاوه بر این، نتایج کلی حاصل از این درمان‌ها در هر موقعیتی متفاوت خواهد بود.
عوارض جانبی تزریق PRP به زانو
PRP بی خطر است و احتمال بسیار اندکی برای بروز عوارض جانبی عمده وجود دارد. با این حال، بعضی از عوارض احتمالی، اما نادری که ممکن است رخ دهد، لخته شدن خون، واکنش آلرژیک، عفونت موضعی و آسیب عصبی است. البته، عوارض جانبی رایج پس از تزریق، شامل کبودی، درد در محل تزریق، تورم، خونریزی و سفتی مفاصل است که معمولا در عرض چند روز برطرف می‌شود.
هزینه تزریق پی آر پی زانو
هزینه‌ها بسته به محل مطب، امکانات و تخصص پزشک معالج می‌تواند متفاوت باشد. و از آنجایی که به چند جلسه درمان نیاز خواهید داشت، تعداد دفعات تزریق نیز بر هزینه نهایی درمان شما موثر خواهد بود.
سؤالات متداول
چند جلسه PRP برای زانو لازم است؟
برای اکثر کاربردها، توصیه می‌شود با یک سری سه تایی تزریق شروع کنید و آنها را در طول یک هفته یا یک هفته و نیم، تزریق نمائید.
آیا می‌توانم بعد از تزریق پی آر پی راه بروم؟
بله، به بیمارانی که تزریق پی آر پی زانو دارند، پیشنهاد می‌شود که به محض اینکه بتوانند راه بروند.
آیا PRP می‌تواند غضروف زانو را بازسازی کند؟
PRP روند بهبودی را تسریع و تقویت می‌کند، بنابراین بدن شما می‌تواند میزان قابل توجهی از آسیب‌هایی را که به تنهایی قادر به درمان آن نیست، ترمیم کند. تحقیقات نشان داده است که PRP در واقع می‌تواند به شما در بازسازی غضروف‌هایی که در اثر استئوآرتریت یا آرتریت روماتوئید تخریب شده اند کمک کند.
آیا پی آر پی بهتر از تعویض مفصل زانو است؟
درد، مهمترین دلیل توصیه جراحی به بیماران برای تعویض مفصل زانو در بیماران مبتلا به آرتروز است. با این حال، از آنجایی که تزریق PRP امکان رشد مجدد غضروف و کاهش درد را فراهم می‌کند، می‌توان آن را یک درمان انتخابی، قبل از توسل به درمان جراحی در نظر گرفت.
آیا PRP بهتر از تزریق کورتیزون است؟
تزریق کورتیزون باعث تسکین فوری درد می‌شود؛ اما فقط یک راه حل موقت است. از طرف دیگر، PRP، نه تنها تسکین درد، بلکه بازسازی و التیام بافت را نیز ارائه می‌دهد، اما زمان بهبودی و تسکین درد آن، مدت زمان بیشتری طول می‌کشد.
بعد از پی آر پی زانو چه کارهایی را نمی‌توانم انجام دهم؟
از قرار دادن یخ یا حرارت در روی محل درمان، به مدت سه روز پس از تزریق خودداری کنید. به مدت شش ساعت از استفاده از لوسیون، روغن یا مواد دیگر در محل تزریق خودداری کنید. تا سه روز بعد از درمان، از انجام فعالیت‌های سنگین و ورزش خودداری کنید. حداقل تا سه روز بعد از عمل، سیگار نکشید و الکل مصرف نکنید.
آیا پی آر پی می‌تواند زانوی شما را بدتر کند؟
تزریق پی آر پی، گاهی اوقات ممکن است باعث تورم اولیه در زانوها شود، زیرا باعث ایجاد یک واکنش التهابی می‌شود که روند بهبودی را دوباره شروع می‌نماید. این تورم به طور معمول 1 تا 2 هفته طول می‌کشد، اما گاهی اوقات بیشتر ادامه می‌یابد.
