آرتروز کمر و درمان‌های غیرجراحی؛ بررسی علائم و موثرترین درمان‌ها

آرتروز کمر، یک بیماری مفصلی است که مفاصل، غضروف‌‌ها و مهره‌‌های ناحیه کمری ستون فقرات را درگیر می‌کند. آرتروز کمر، یکی از انواع شایع آرتروز است که معمولاً علائمی مانند کمردرد، ضعف عضلات، سفتی مفاصل و محدودیت در حرکت را ایجاد می‌کند. با این‌ که آرتروز کمر به طور کامل قابل درمان نیست، اما روش‌های درمانی وجود دارند که می‌تواند در جهت مدیریت این بیماری برای شما مفید باشد.

علائم آرتروز کمر

وجود آرتروز در ستون فقرات با علائم خاصی همراه است که شایع‌ترین آن‌ها کمردرد است. در مراحل اولیۀ آرتروز کمر ممکن است فقط صبح‌ها به دلیل این که چند ساعت بی‌تحرک بوده‌اید، کمردرد داشته باشید و این درد معمولاً در پایین کمر احساس می‌شود. به دلیل این که، آرتروز کمر یک بیماری پیشرونده است، علائمی که ایجاد می‌نماید، به مرور زمان بیشتر و شدیدتر می‌شوند. علائمی که آرتروز کمر ایجاد می‌کند عبارت‌اند از:

• حساس شدن مفصل: آرتروز کمر، باعث حساس شدن مفاصل کمر می‌شود؛ و هنگامی که به کمر فشار وارد ‌می‌شود، باعث ایجاد درد و ناراحتی در آن ناحیه می‌گردد.
• سفتی مفصل: یکی از علامت‌های متداول آرتروز کمر، سفتی مفاصل کمر است که به خصوص بعد از چند ساعت استراحت و یا در هنگام صبح، به صورت کم شدن انعطاف‌پذیری و یا مشکل در حرکت کمر احساس شود.
• محدود شدن دامنه حرکت: آرتروز کمر، دامنه حرکتی کمر را محدود کرده و ممکن است انجام بعضی حرکات، مانند خم شدن به سمت جلو و یا عقب و چرخاندن کمر، به دلیل تحلیل رفتن غضروف و به وجود آمدن خار استخوانی، برای بیمار دشوار شود.
• احساس ضعف یا بی‌حسی در پاها یا دست‌ها، سوزن سوزن شدن پاها: درگیر شدن عصب‌ها، به دلیل آرتروز کمر، ممکن است باعث شود که بیمار در پاها و یا دست‌های خود، احساس ضعف و یا بی‌حسی نماید. علاوه بر این، به علت فشرده شدن و یا تحریک عصب‌های موجود در قسمت پایین کمر، ممکن است بیمار در پاهای خود، احساس سوزن سوزن شدن، داشته باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر آرتروز کمر دارید و هر کدام از علائم زیر را تجربه کردید، باید به پزشک مراجعه نمایید:

• درد مداوم و یا شدید شدن درد: اگر کمردرد شما مداوم بوده و یا شدیدتر شده ‌است و با استراحت و مصرف داروهای مسکن برطرف نمی‌شود.
• محدود شدن حرکت: اگر به علت سفتی یا محدود شدن دامنه حرکتی کمر خود، در انجام فعالیت‌های روزانه خود، دچار مشکل شده‌اید.
• ضعف و بی‌حسی: اگر در پاهای خود، احساس بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و یا ضعف دارید، به ویژه اگر این حالات، همراه با کمردرد باشد.
• بروز ناگهانی علائم و یا شدید شدن آن‌ها: اگر ناگهان دچار کمر درد شده‌اید و یا علائمی مانند ضعف و بی‌حسی قابل‌توجه در اندام تحتانی بدن و از دست دادن کنترل مثانه یا روده را در خود مشاهده کردید.
• تأثیر گذاشتن بر زندگی روزمره: اگر آرتروز کمر، انجام فعالیت‌های عادی را برای شما دشوار کرده‌ و یا به طور قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی شما تأثیر منفی گذاشته است.

علت‌ها

آرتروز کمر، باعث تخریب تدریجی غضروف اطراف مفاصل پایین کمر می‌شود و با این‌که علت دقیق بروز این بیماری هنوز مشخص نشده‌ است، اما عواملی وجود دارند که باعث می‌شود بعضی افراد بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار بگیرند. این عوامل خطرزا عبارت‌اند از:

• سن: خطر ابتلا به آرتروز کمر، با افزایش سن، بیشتر می‌شود. این امر ممکن است به دلیل تغییراتی باشد که با افزایش سن در بدن افراد ایجاد می‌شود.
• صدمات: وارد شدن صدمات و یا ضربه‌های مکرر به ناحیه کمر، در اثر تمرینات ورزشی، حوادث و یا مشاغل خاص، می‌تواند بر عملکرد و ساختار ستون فقرات تأثیر بگذارد و باعث بروز‌ آرتروز کمر شود.
• جنسیت: آرتروز کمر، در زنان شایع‌تر از مردان است.
• عوامل ژنتیکی و ارثی: آرتروز کمر، در بعضی از خانواده‌ها به صورت ارثی وجود دارد.
• چاقی: داشتن اضافه‌وزن، با وارد کردن فشار مضاعف به کمر و ستون فقرات می‌تواند به مفاصل آسیب وارد کند.
• فشار روی مفاصل: انجام کارهایی که باعث کشیده شدن، خم شدن، و پیچش مکرر کمر می‌شود، مانند مشاغل سخت، بعضی از فعالیت‌های ورزشی و حرکات تکراری، می‌تواند فشار بیشتری به مفاصل ستون فقرات وارد نماید.

تشخیص

برای تشخیص آرتروز کمر، پزشک متخصص طب فیزیکی روند تشخیصی خاصی را در دستور کار قرار می‌دهد:

شرح حال و معاینه فیزیکی

برای تشخیص آرتروز کمر پزشک،یک معاینه فیزیکی کامل برای ارزیابی حساسیت مفاصل، محدودیت دامنۀ حرکتی و وجود تورم در کمر شما انجام می‌دهد و موارد زیر را بررسی می‌نماید:

• علائم شما
• چگونگی علائم، میزان پیشرفت و محل بروز درد
• میزان دامنه حرکت در قسمت بالایی و پایینی کمر
• هر نوع سابقه خانوادگی ابتلا به آرتروز

آزمایش‌های تصویربرداری

معمولاً برای تشخیص آرتروز کمر، از آزمایشات تصویربرداری استفاده می‌شود. پزشک با کمک این آزمایش‌ها می‌تواند آسیب‌های وارد شده به مهره‌ها، وجود خارهای استخوانی و میزان از بین رفتن غضروف مفاصل را بررسی کند.

یک عکس اشعه ایکس از ناحیه کمر می‌تواند تغییرات استخوانی، آسیب وارد شده مفصل و یا شکستگی را نشان دهد. عکسبرداری با روش MRI می‌تواند تصاویر دقیقی از ستون فقرات در اختیار پزشک قرار دهد و سی تی اسکن، برای بررسی بافت‌های نرم و ناهنجاری دیسک‌ها و کانال نخاعی بسیار سودمند است.

تشخیص‌های افتراقی

پزشک شما ممکن است برای تشخیص دقیق و بررسی احتمال بیماری‌های دیگری که ممکن است علائم مشابهی با آرتروز کمر داشته باشند، آزمایش‌های پیشرفته و تکمیلی زیر را نیز تجویز کند.

• آزمایش خون: برای تشخیص بیماری‌های مختلف آزمایش‌ خون بسیار مفید است. در این آزمایش‌ها می‌توان نشانگرهای التهابی مانند نرخ رسوب گلبول قرمز (ESR) و پروتئین واکنشی (CRP) برای ارزیابی وجود التهاب را مشخص نمود. به کمک آزمایش خون می‌توان بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید و اسپوندیلیت آنکیلوزان را تشخیص داد.
• الکترومیوگرافی (EMG): الکترومیوگرافی یک تست تشخیصی است که می‌توان به وسیله آن، فعالیت الکتریکی عضلات و هدایت سیگنال‌های عصبی را اندازه‌گیری کرد. پزشک با استفاده از این تست می‌تواند عملکرد عصبی را ارزیابی کرده و مشکلاتی مانند فشرده شدن عصب یا رادیکولوپاتی را تشخیص دهد.
• آسپیراسیون مفصلی (کشیدن مایع مفصلی): گاهی پزشک، آسپیراسیون مفصلی انجام می‌دهد تا یک نمونه از مایع یا بافت مفصل آسیب دیده را برای تجزیه و تحلیل بردارد. این آزمایش می‌تواند به تشخیص عفونت، نقرس یا سایر بیماری‌های خاص کمک کند.

درمان

هنوز برای آرتروز کمر درمانی وجود ندارد و این یک وضعیت غیرقابل برگشت است. هدف از به کار بردن روش‌های درمانی، تسکین درد و بهتر شدن تحرک در مفصل آسیب دیده است. پزشک، روش‌های درمانی احتمالی را با شما در میان می‌گذارد.

درمان‌های اولیه آرتروز کمر

روش‌های درمانی ابتدایی وجود دارند که می‌توان از آن‌ها در موارد خفیف آرتروز کمر، برای کاهش درد و علائم بیماری قبل از مراجعه به پزشک سود برد. با این وجود، به دلیل این که آرتروز کمر یک بیماری پیشرونده است، بهتر است در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمایید:

• استفاده از روش RICE یعنی (استراحت کردن-یخ گذاشتن- فشرده سازی-بالاتر نگه داشتن پا از سطح قلب)
• کاهش وزن و حفظ وزن مناسب
• تحرک داشتن و انجام تمریناتی که متخصص طب فیزیکی به شما پیشنهاد کرده است.

درمان دارویی

پزشک، ممکن است داروهای زیر را برای درمان آرتروز کمر تجویز نماید:

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): معمولاً داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی، مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین) یا ناپروکسن (الیو)، برای کاهش درد و التهاب مرتبط با آرتروز کمر تجویز می‌شوند. این داروها، عملکرد آنزیم‌هایی که باعث بروز التهاب در مفاصل می‌شوند را مسدود می‌کنند.
• استامینوفن: یکی دیگر از داروهای مسکن بدون نسخه‌ای‌ که برای تسکین درد آرتروز کمر مورد استفاده قرار می‌گیرد، استامینوفن (تیلنول) است. این دارو، سیگنال‌های درد در مغز را کاهش می‌دهد، اما مانند داروهای NSAID عملکرد ضد التهابی ندارد.
• شل کننده‌های عضلانی: داروهای شل‌کننده‌ عضلانی، مانند (متوکاربامول- دیازپام) برای کمک به کاهش اسپاسم عضلانی و درد مرتبط با آرتروز کمر تجویز می‌شود. این داروها، عضلات را شل کرده و تنش و ناراحتی را کاهش می‌دهد. لازم به ذکر است که داروهای شل کنندۀ عضلانی، علت زمینه‌ای آرتروز کمر را درمان نمی‌کنند، فقط درد را کاهش می‌دهند.
• پماد‌های تسکین‌دهندۀ درد: به آن‌ها مسکن‌های موضعی نیز گفته می‌شود که روی پوست، در ناحیه مفصل استعمال می‌شوند و درد خفیف ناشی از آرتروز کمر را کاهش می‌دهند. این پماد‌ها، بدون نسخه در دسترس هستند و می‌توان آن‌ها را همراه با مسکن‌های خوراکی استفاده کرد.

بریس کمر

وسایلی مانند بالشتک‌های مخصوص کمر، بریس‌ها و کمربندهای طبی از کمر پشتیبانی کرده، به آن ثبات می‌دهند و فشار روی مفاصل کمر را کاهش می‌دهند. این وسایل به بیمار کمک می‌کند تا حالت بدنی مناسب خود را حفظ نمایند و در هنگام فعالیت‌ها و یا در زمان نشستن طولانی‌مدت، برای راحتی بیشتر و جلوگیری از وارد شدن فشار مضاعف بر روی کمر، مفید هستند.

درمان‌های تزریقی

اگر پس از چند هفته، درد و سفتی ناشی از آرتروز کمر با مصرف داروهای خوراکی و پماد‌های ضد درد، به قدر کافی، تسکین پیدا نکرد، پزشک ممکن است داروهای قوی‌تری مانند داروهای تزریقی را تجویز کند:

• تزریق کورتیکواستروئید: تزریق مستقیم کورتیکواستروئیدهایی مانند کورتیزون، به داخل مفصل آسیب‌دیده، التهاب و درد ناشی از آرتروز کمر را در کوتاه مدت کاهش می‌دهد.
• تزریق اسید هیالورونیک: تزریق اسید هیالورونیک به داخل مفصل، به عنوان یک ماده روان‌کننده و ضربه‌گیر، می‌تواند مفید باشد. تزریق این ماده به تسکین درد و بهبود عملکرد مفاصل کمک می‌کند.
• تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP): در روش پی آر پی، از خود بیمار خون گرفته می‌شود و پس از پردازش آن و تهیه پلاسمای غنی از پلاکت، آن را به مفاصل کمر تزریق می‌نمایند. PRP، حاوی فاکتورهای رشد و سایر اجزایی است که بهبودی طبیعی بدن را تحریک کرده و به میزان زیادی، درد و التهاب مفصل را بهبود می‌بخشد.

فیزیوتراپی

تعدادی از تمرینات فیزیوتراپی وجود دارند که برای برطرف کردن علائم آرتروز کمر و افزایش قدرت عضلات کمر طراحی شده‌‌اند. متخصص طب فیزیکی، بنابر وضعیت آرتروز کمر شما یک برنامه ورزشی خاص را طراحی می‌کند. بهتر است این تمرینات را در رختخواب انجام ندهید، در عوض آن‌ها را روی یک پتو که بر روی زمین پهن کرده‌اید، انجام دهید. انجام این تمرینات، قدرت و انعطاف کمر شما را افزایش می‌دهند.

نمونه‌هایی از این تمرینات عبارت‌اند از: