درد دنبالچه، در قسمت پایین ستون فقرات، در محل استخوان دنبالچه احساس می‌شود. زمین خوردن، زایمان، نشستن زیاد و در بعضی موارد، تومور‌ها، ممکن است که باعث ایجاد درد دنبالچه شوند. برای تشخیص درد دنبالچه، ابتدا باید احتمال وجود مشکلات دیگری که باعث ایجاد درد در اطراف دنبالچه می‌شوند را رد کرد. ممکن است که چند هفته تا چند ماه طول بکشد، تا آسیب وارد شده به دنبالچه بهبود پیدا کند. در بیشتر موارد، درد دنبالچه، با فیزیوتراپی، تزریق استروئید و نشستن روی بالشتک‌های حلقه‌ای، درمان می‌شود.
درد دنبالچه، ممکن است خفیف و یا شدید باشد؛ و این به علت ایجاد آسیب، بستگی دارد. درد حاد دنبالچه، ناگهان رخ می‌دهد و اغلب پس از چند روز یا چند هفته برطرف می‌شود؛ اما درد مزمن دنبالچه، مداوم و آزار دهنده است؛ زیرا درد مزمن، ناشی از التهاب بوده و بیش از ۳ ماه ادامه پیدا می‌کند.
علائم همراه با درد دنبالچه
درد و حساسیت در قسمت پایین ستون فقرات، و در بالای باسن، علامت اصلی عارضه درد دنبالچه است.
این درد، گاهی مداوم و یکنواخت بوده و گاهی به شدت تیر می‌کشد.
در موارد زیر، درد دنبالچه، ممکن است بدتر شود:
- در هنگامی که نشسته‌اید.
- وقتی که اقدام به نشستن و یا ایستادن می‌کنید.
- وقتی که به جلو خم می‌شوید.
- در هنگام مدفوع کردن
- هنگام رابطه جنسی
- در دوره قاعدگی
درد دنبالچه، باعث می‌شود که در خوابیدن و انجام فعالیت‌های روزانه، کمی مشکل داشته باشید.
علائم دیگری که با درد دنبالچه مرتبط است عبارتند از:
- افسردگی
- اضطراب
- کم خوابی
- درد باسن و لگن
- کمر درد
علت درد دنبالچه
علل ایجاد درد دنبالچه، شامل موارد زیر است:
به پشت افتادن
هر کسی ممکن است که به پشت، زمین بخورد. ممکن است که روی یخ لیز بخورید؛ و یا از بالای نردبان، سقوط کنید و یا مدت طولانی بر روی صندلی اداره می‌نشینید و کمر خود را می‌چرخانید. اگر به شدت زمین بخورید، این ممکن است باعث شکستگی، دررفتگی و یا کبودی استخوان دنبالچه شما شود.
صدمات ناشی از کشیدگی مکرر
در ورزش‌هایی مانند دوچرخه سواری و قایق‌رانی، شما باید به جلو و عقب خم شوید و ستون فقرات خود را بکشید. انجام مکرر و بیش از حد این حرکات، به بافت‌های اطراف دنبالچه فشار می‌آورد.
بارداری
در سه ماه آخر بارداری، بدن مادر، هورمون‌هایی ترشح می‌کند که باعث نرم شدن عضلات و بافت‌های بین استخوان دنبالچه و استخوان خاجی می‌شود؛ این امر باعث حرکت کردن استخوان دنبالچه، در هنگام زایمان می‌گردد. این یک فرآیند طبیعی است، اما، متأسفانه، حرکت کردن دنبالچه، باعث کشیدگی شدید عضلات و رباط‌های اطراف دنبالچه شده و درد ایجاد می‌کند. فشار و کشش وارد شده به بافت‌های نرم اطراف دنبالچه، مانع از این می‌شود که آن‌ها بتوانند دنبالچه را در محل مناسب خود نگه دارند.
چاقی
اضافه وزن فشار زیادی به دنبالچه وارد می‌کند؛ و این فشار باعث می‌شود که دنبالچه به سمت عقب منحرف شود؛ و این جابجایی، به دنبالچه آسیب وارد می‌کند.
لاغری شدید
وجود چربی در باسن، از سایش استخوان دنبالچه به عضلات، رباط‌ها و تاندون‌ها جلوگیری می‌کند؛ و اگر چربی کمی در ناحیه باسن خود داشته باشید، استخوان دنبالچه سائیده می‌شود؛ و این سایش، باعث التهاب بافت‌های نرم می‌گردد.
نشستن طولانی مدت
نشستن بر روی سطح سفت و باریک، باعث ایجاد درد دنبالچه می‌شود. پس از نشستن به مدت طولانی، بلند شوید، کمی راه بروید و حرکات کششی انجام دهید. البته بهتر است که در یک صندلی نرم و راحت، که بالشتک دارد بنشینید.
چه زمانی برای درد دنبالچه به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر درد دنبالچه شما شدید بود و پس از چند هفته بهتر نشد و همچنین اگر درمان‌های خانگی تاثیری نداشت، به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص علت درد دنبالچه
درد دنبالچه، بعد از چند هفته خود به خود برطرف می‌شود؛ اما اگر درد شما بهتر نشد، احتمالاً به درد مزمن دنبالچه دچار شده‌اید و باید به پزشک مراجعه کنید. آزمایش تصویربرداری ام آر آی، به پزشک، در تشخیص علت درد دنبالچه، اعم از سائیدگی، شکستگی و یا سایر علل، کمک می‌کند.
تست‌ها و روش‌های تشخیصی درد دنبالچه عبارتند از:
- عکسبرداری اشعه ایکس (برای تشخیص شکستگی)
- سی تی اسکن (برای تشخیص شکستگی)
- اسکن استخوان (برای تشخیص التهاب و تومور)
- MRI (برای تشخیص التهاب و تومور)
روش‌های متداول درمان درد دنبالچه
انتخاب نوع درمان، برای درد دنبالچه، به علت ایجاد درد بستگی دارد. با این وجود، روش‌های درمانی وجود دارد که پزشک و یا متخصص طب فیزیکی به شما توصیه می‌کنند:
دارو
مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، می‌تواند تا زمانی که دنبالچه شما بهبود یابد، درد را تسکین دهد. ایبوپروفن و ناپروکسن از این نوع داروها هستند؛ البته، استامینوفن هم، درد دنبالچه را تسکین می‌دهد.
نشستن صحیح
برای کاهش دادن درد دنبالچه، ماساژ بگیرید و یا روی یک کیسه آب گرم یا کیسه یخ بنشینید؛ البته، نحوه نشستن نیز، بسیار مهم است. وضعیت نامناسب بدن در هنگام نشستن، فشار زیادی به استخوان دنبالچه وارد می‌کند. صاف بنشینید، پشت خود را به صندلی تکیه دهید و پاهای خود را صاف روی زمین قرار دهید؛ تا فشار وزن، از روی دنبالچه برداشته شود. وقتی قصد نشستن دارید کمی به جلو خم شوید. همچنین نشستن بر روی یک بالشتک حلقه‌ای و یا شیب دار، فشار روی دنبالچه را کاهش می‌دهد.
فیزیوتراپی
متخصص طب فیزیکی می‌تواند یک سری تمرینات کششی، برای کاهش کشیدگی عضلات اطراف دنبالچه، برای شما برنامه ریزی نموده؛ و تکنیک‌های حرکتی برای دنبالچه و لگن را برای کم کردن درد ناشی از صدمات دنبالچه و یا سفتی عضلات بر روی شما اجرا کند.
حرکات ورزشی مناسب برای درد دنبالچه
اگر درد دنبالچه دارید، تمرینات زیر را در خانه انجام دهید:
تمرین پیریفورمیس
این تمرین، باعث کشش بافت‌های متصل به دنبالچه و وسط باسن می‌شود. بر روی یک تشک یوگا و یا روی زمین، به پشت دراز بکشید.
- مچ پای چپ خود را بر روی زانوی پای راست قرار دهید.
- به آرامی زانوهای خود را به سمت سینه، بالا بکشید.
- اگر زانو درد دارید از دست‌هایتان برای بالا آوردن پاها استفاده کنید.
- تا ۲ دقیقه، در این حالت بمانید.
- پاهای خود را پایین بیاورید و همین حرکت را با پای دیگر تکرار کنید.
تمرین بغل کردن زانو در حالت خوابیده
این تمرین باعث کشیدگی ماهیچه‌های پیریفورمیس و ایلیوپسواس می‌شود، اگر این دو عضله سفت شوند تحرک لگن را محدود می‌کنند. پیریفورمیس، به دنبالچه متصل است و اگر ملتهب شود، می‌تواند باعث تحریک عصب سیاتیک شود. افزایش تدریجی حرکات کششی ملایم، دامنه حرکت این عضلات را افزایش می‌دهد.
- به پشت دراز بکشید.
- یک زانو را به سمت قفسه سینه بکشید.
- در صورت امکان، پای دیگر را مستقیماً در جهت مخالف دراز کنید.
- زانوی خم شده را با دست، نگه دارید و به آرامی به سمت قفسه سینه بکشید.
- در این حالت ۳۰ ثانیه نگه دارید، سپس تمرین را با پای دیگر تکرار کنید.
تمرین عضلات همسترینگ
این تمرین باعث شل شدن عضلات و بافت‌های متصل به لگن و دنبالچه می‌گردد.
- به پشت دراز بکشید و کمر را روی زمین ثابت نگه دارید.
- همراه با بازدم، یک پا را روی زمین نگه دارید و زانو را خم کنید، سپس به آرامی پای دیگر را به بالا بیاورید تا زمانی که احساس کشش کنید.
- انگشت پا را آرام و به سمت بالا نگه دارید.
- پشت ران خود را با دست، نگه دارید؛ اگر نمی‌توانید از یک حوله استفاده کنید.
- پا را پایین بیاورید و با پای دیگر، حرکت را تکرار کنید.
TENS
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS)، با انتقال انرژی الکتریکی، در انتقال سیگنال‌های درد از دنبالچه به مغز، اختلال ایجاد می‌کند. استفاده از این روش درمانی، برای بیمارانی که مایلند مصرف داروهای مسکن را کاهش دهند، انتخاب مناسبی است. درجات مختلفی از TENS وجود دارد، بعضی از آن‌ها از فرکانس بالا استفاده می‌کنند و برای مدت کوتاهی باید از آن‌ها استفاده کرد، بعضی دیگر از فرکانس پائین استفاده می‌کنند و درمان با آن‌ها، بیشتر طول می‌کشد.
لیزر درمانی
درمان LLLT، با نام‌های لیزر درمانی با قدرت کم، لیزر درمانی سرد، نور درمانی با شدت کم و لیزر درمانی ملایم، شناخته می‌شود. این درمان، در بهبود عملکرد و تسکین درد، نتایج بسیار عالی ارائه داده است.
نوری که توسط دستگاه به بدن تابانده می‌شود، توسط میتوکندری‌ها (مسئول تولید انرژی در بدن) جذب می‌شود. هنگامیکه نور جذب شد، تولید انرژی سلولی افزایش می‌یابد و بافت‌های ناحیه آسیب دیده، برای بهبودی تحریک می‌شوند.
شاک ویو درمانی
اگر در هنگام ورزش کردن آسیب دیده‌اید و یا دردی دارید که برطرف نمی‌شود، برای بهبودی سریع‌تر به درمان‌های دیگری نیاز خواهید داشت. مثلاً شاک ویو درمانی، می‌تواند توانایی بدن برای بازسازی بافت جدید را افزایش داده، همچنین با تحریک مستقیم اعصاب ناحیه آسیب دیده، درد را تسکین دهد.
شاک ویو تراپی برون بدنی (ESWT) تاثیرات تائید شده‌ای برای درمان بیماران مبتلا به درد دنبالچه، نشان داده است.
تزریق استروئید
اگر درد دنبالچه مداوم و شدید باشد و به درمان‌های خانگی جواب ندهد، تزریق مستقیم داروی ضد التهاب به داخل دنبالچه و جا انداختن دستی آن، ممکن است موثر باشد. این تزریقات شامل یک داروی بی حس کننده برای کاهش درد و یک داروی استروئیدی برای کاهش التهاب اطراف دنبالچه است.
تزریق پی آر پی PRP
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)، یکی از روش‌های ترمیمی موثر است. پی آر پی، یک روش غیر جراحی است که باعث تسکین درد و بهبودی بافت‌های صدمه دیده می‌شود.
این تزریق حاوی مواد موثر در رشد، بهبودی و تکثیر سلول‌های بنیادی سازنده بافت‌ها است. تزریق پی آر پی، با تزریق پلاکت‌های بدن خود بیمار با غلظت بالا، مستقیماً به ناحیه تحت درمان، روند بهبودی بدن بیمار را تقویت می‌کند.
برای تهیه پلاکت‌های مورد نیاز برای تزریق پی آر پی، یک نمونه کوچک از خون بیمار گرفته می‌شود (مانند نمونه آزمایشگاهی)، و در یک دستگاه سانتریفیوژ با سرعت بالا قرار می‌گیرد تا پلاسما و پلاکت‌ها، از اجزای دیگر خون جدا شود. با این روش، یک محلول بسیار غلیظ پر از پلاکت و فاکتورهای مفید برای رشد، تولید می‌شود. بعد از آن PRP، به محل آسیب دیده تزریق می‌شود و روند بهبودی را به مقدار بسیار زیادی تقویت می‌کند.
مطالعات نشان داده است که تزریق PRP، در بهبود درد دنبالچه موثر بوده است.
جراحی
این درمان‌ها، تا هنگامی که دنبالچه شما کاملاً بهبود یابد، درد شما را تسکین می‌دهد. اگر درمان‌های غیر جراحی موثر نباشند، به عنوان آخرین راه حل، پزشک، جراحی برداشتن دنبالچه را توصیه می‌کند. این جراحی، کوکسیژکتومی نام دارد.
درمان درد دنبالچه در بارداری
در سه ماه دوم و سوم بارداری، درد دنبالچه بیشتر رخ می‌دهد، اگر چه این درد غیر قابل اجتناب است، اما می‌توانید کارهایی برای کمتر شدن این درد، انجام دهید.
- به وضعیت بدن خود توجه کنید: ممکن است در دوران بارداری، زیاد به جلو خم شوید و یا کمر شما قوس بیشتری پیدا کند؛ این وضعیت‌ها، بر روی ستون فقرات شما تاثیر منفی می‌گذارد. بهتر است که صاف بنشینید و پاهای خود را روی زمین قرار دهید. مرکز ثقل بدن خود را طوری نگه دارید که گردنتان صاف باشد و پشتتان خمیدگی اندکی پیدا کند.
- از بالش‌های مخصوص استفاده کنید: با کمک بالشتک‌های مخصوص صندلی، می‌توانید مقداری از فشار روی دنبالچه را کاهش دهید. تهیه یک بالشتک حلقه‌ای و یک بالش اضافی برای زمان خوابیدن نیز، می‌تواند مفید باشد. بالشتک را در بین پاهای خود قرار دهید؛ تا زانوها و باسن شما در موقعیت مناسب قرار بگیرد.
- با اجازه پزشک، یک داروی مسکن مصرف کنید: با اینکه اجازه مصرف داروهای مسکن در دوران بارداری محدود است، اما چند گزینه برای تسکین درد دنبالچه در این دوران وجود دارد. این گزینه‌ها می‌تواند شامل برچسب‌های دارویی بی‌حس کننده، شل کننده‌های عضلانی و استامینوفن باشند.
- پیشگیری از یبوست: در بدن، دنبالچه و راست روده در کنار هم قرار دارند. هورمون‌های بارداری، احتمال یبوست را افزایش می‌دهند و مصرف مکمل‌های آهن نیز، روند هضم غذا را کند می‌کنند. فعالیت کردن، مصرف غذاهای پر از فیبر و نوشیدن مقدار زیادی آب، به حرکات روده و جلوگیری از یبوست کمک می‌کنند.
- به یک متخصص طب فیزیکی مراجعه کنید: اگر درمان‌ها موثر نبود و درد شما همچنان شدید است، یک متخصص طب فیزیکی ممکن است بتواند به شما کمک کند. هدف از انجام فیزیوتراپی، کاهش فشار و کشیدگی عضلات، قوی کردن عضلات و اصلاح بی ثباتی بدن و در نتیجه کاهش درد است.
راه‌های پیشگیری از ایجاد درد دنبالچه
می‌توانید احتمال ابتلا به درد دنبالچه را با رعایت موارد زیر کاهش دهید:
- جلوگیری از زمین خوردن. اشیاء، اجسام کوچک و سیم‌های برق را از مسیر رفت و آمد خود، بردارید. در راه پله‌ها چراغ و ریل دستگیره بگذارید. وقتی که با تلفن صحبت می‌کنید، راه نروید.
- از انجام کارهایی که درد شما را بدتر می‌کند، مانند دوچرخه سواری و نشستن طولانی مدت، اجتناب کنید.
سؤالات متداول
آیا درد دنبالچه در دوران بارداری طبیعی است؟
با رشد تدریجی جنین، وزن جنین بر روی فضای داخل لگن و دنبالچه فشار می‌آورد و درد ایجاد می‌کند.
درد دنبالچه چگونه است؟
بعضی از افراد، درد دنبالچه را مانند درد اسپاسم عضلانی توصیف می‌کنند و بعضی دیگر آن را مانند یک درد شدید و تیر کشنده، احساس می‌کنند.
آیا حرکت ورزشی کبوتر به بهبود درد دنبالچه کمک می‌کند؟
بله. کشش ایلیوپسواس و گلوتئال، به باز شدن لگن و همچنین تقویت عضلات اطراف دنبالچه کمک می‌کنند.
آیا درد دنبالچه ممکن است که باعث درد مقعد شود؟
بله، درد مزمن دنبالچه، یکی از علل ایجاد درد، در مقعد است.
آیا قاعدگی باعث درد دنبالچه می‌شود؟
معمولاً، درد دنبالچه، زمانی که زن در حال قاعدگی است شدیدتر می‌شود.
چگونه باید با درد دنبالچه بخوابم؟
درد دنبالچه، نشستن، رانندگی کردن، خم شدن و خوابیدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این درد اگر شدید باشد، می‌تواند زندگی شما را به شدت مختل کند. برای کاهش درد دنبالچه، به پهلو دراز بکشید.
آیا پیاده روی، به بهبود درد دنبالچه کمک می‌کند؟
بله. ایستادن و راه رفتن، فشار را از روی دنبالچه برمی‌دارد و درد را کاهش می‌دهد.
آیا می‌توان استخوان دنبالچه را برای تسکین درد، ماساژ داد؟
بله، اگر عضلات متصل به دنبالچه را ماساژ دهید، درد کاهش می‌یابد. یک متخصص طب فیزیکی، می‌تواند به شما آموزش دهد که چگونه برای تسکین درد، اطراف دنبالچه خود را ماساژ دهید.
