آرتروز گردن یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مربوط به ستون فقرات در ناحیه گردن است. علت اصلی این بیماری تضعیف دیسک‌های بین مهرهها و غضروف‌‌های مفاصل است. آرتروز گردن می‌تواند به مهره‌های ستون فقرات هم آسیب وارد کند و در برخی موارد بسیار دردناک بوده و حرکات گردن را دچار اختلال می‌کند. این بیماری، در دسته بیماری‌های مزمن قرار دارد که معمولا به تدریج و در طی سال‌ها پیشرفت می‌کند و نشانه‌های آن نیز به مرور زمان بیشتر شده و شدیدتر می‌شوند. به طوری که در مراحل اولیه بیماری، بسیاری از افراد هیچ علائمی را تجربه نمی‌کنند. این مشکل می‌تواند در هر سنی رخ دهد اما بیشتر مربوط به میان سالان و سالمندان است. همچنین افرادی که به دلیل شرایط شغلی و یا عادت‌های رفتاری نامناسب، گردن خود را در حالت نادرست قرار میدهند، مستعد ابتلا به آرتروز در ناحیه گردن هستند
دلایل ابتلا به آرتروز گردن چیست؟
دیسک‌ها و مفاصل گردن با افزایش سن دچار کهولت و فرسودگی می‌شوند. بسیاری از افراد بالای ۶۰ سال به آرتروز گردن مبتلا می‌شوند. علت اصلی بروز این بیماری این است که با بالا رفتن سن، دیسک‌ها آب خود را از دست میدهند و شروع به جمع شدن می‌کنند که این امر می‌تواند باعث تماس بیشتر استخوان‌ها در بین مهرهها و در نتیجه فرسایش آنها گردد. همچنین رباط‌ها که استخوان‌ها را به هم وصل می‌کنند هم به مرور زمان سفت‌تر شده که می‌تواند موجب کاهش انعطاف پذیری گردن شود.
علاوه بر این، تحلیل رفتن دیسک‌ها ممکن است منجر به ایجاد استخوان اضافی برای تقویت ستون فقرات گردد که این استخوان اضافی می‌تواند به کانال نخاعی فشار وارد کند. البته این مشکل به دلیل آسیب دیدگی و عوامل دیگر هم رخ می‌دهد. تغییر وضعیت ناگهانی و شدید سر و گردن در سوانح رانندگی، انجام دادن کارهای سخت و سنگین، اختلالات مادر زادی و غیره می‌تواند منجر به بروز مشکل آرتروز در ناحیه گردن شود. عوامل ژنتیکی هم می‌تواند در بروز این بیماری دخیل باشد و آرتروز گردن در یک خانواده شایع باشد.
کار مداوم با کامپیوتر و یا مطالعه زیاد در طول روز، همچنین خم نگه داشتن سر و گردن برای ساعت‌های طولانی می‌تواند سبب ایجاد فشار بر روی مهره‌های گردن شود؛ از این رو، کارمندان، دانش آموزان و دانشجویان بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.
علائم و نشانه ها
شدت علایم بروز یافته در دامنه‌ای از ملایم تا شدید متغیر است. علائم شامل موارد زیر می‌شود:
درد گردن به همراه درد شانه و کتف
این درد گاهی در شانه‌ها و پایه جمجمه منتشر می‌شود. حرکت دادن گردن نیز درد را تشدید می‌کند.
درد گاهی اوقات به سمت پایین در بازو تا دست یا انگشتان منتشر می‌شود و در نتیجه عصب‌هایی که از نخاع گردن به بازو می‌روند، تحریک می‌شوند.
درد معمولاً حالت رفت و برگشتی دارد و هر از گاه حمله درد شروع می‌شود. درد گاهی پس از انجام حرکت غیرعادی و بی‌سابقه گردن یا در صورت کشیدگی و رگ به رگ شدن عضله‌ها یا رباط‌ها شعله‌ور می‌شود.
بااین حال حمله‌های درد غالباً بدون هیچ دلیل مشخصی رخ می‌دهد. برخی بیماران از درد مزمن مداوم رنج می‌برند.
سفتی و گرفتگی گردن، به ویژه پس از خواب شبانه
سر درد: این سردردها غالباً از پشت سر، دقیقاً بالای گردن، شروع می‌شود و تا بالای پیشانی را دربرمی‌گیرد.
سوزن سوزن شدن بازو یا دست: این علامت از تحریک عصب‌های نخاعی در محل خروج از ناحیه استخوانی (مهرهها) ناشی می‌شود و از دیگر علایم آرتروز گردن است. بیمار مبتلا به علائم آرتروز گردن حتماً باید پزشک را در جریان احساس ضعف یا بی‌حسی ایجاد شده در قسمتی از دست یا بازو بگذارد؛ چرا که چنین علائمی بیانگر وارد شدن فشار بیش از حد به عصب هستند که از آن با اصطلاح “رادیکولوپاتی گردن” یاد می‌شود.درد ناشی از گرفتگی و اسپاسم گردن ممکن است چند روز تا چند هفته ادامه یابد.
خام دستی، دشواری در راه رفتن یا مختل شدن عملکرد مثانه نیز در موارد اندکی رخ می‌دهد که در آنها فشار ناشی از دیسک یا مهره فرسوده به نخاع آسیب بزند. در این صورت بیمار آرتروز گردن به عارضه‌ای موسوم به “میلوپاتی گردنی” دچار می‌شود. بنابراین دیگر بار بر ضرورت اطلاع دادن علائم به پزشک تأکید می‌کنیم.
تشخیص
پزشک در ابتدا بیمار را کاملاً معاینه می‌کند و موارد زیر را بررسی و ارزیابی می‌کند تا علت آرتروز گردن را دریابد:
دامنه حرکتی گردن
واکنش‌ها و قدرت عضلات به منظور اطلاع از تحت فشار بودن عصب‌های نخاعی یا نخاع
راه رفتن بیمار جهت بررسی وجود فشردگی نخاع تأثیرگذار بر شیوه گام برداشتن
آزمایش‌های تصویربرداری
آزمایش‌های تصویربرداری اطلاعات کامل و جامعی از آرتروز گردن را جهت کمک به تشخیص و درمان در اختیار پزشک می‌گذارد. پزشک معمولاً از روش‌های زیر بهره می‌گیرد:
پرتونگاری (اشعه ایکس) گردن: در این تصویر ناهنجاری‌هایی مانند زائده‌های استخوانی نشان دهنده ابتلا به اسپوندیلوز گردن مشخص می‌شود و از این روش تصویربرداری جهت تشخیص افتراقی و حذف احتمال ابتلا به عارضه‌های جدی‌تری مانند تومور، عفونت یا شکستگی استفاده می‌شود که آنها نیز درد و گرفتگی گردن را به دنبال دارند.
سی تی اسکن: در سی تی اسکن جزییات بیشتری، به ویژه از قسمت‌های استخوانی، دیده می‌شود.
ام.آر.آی.: در این تصاویر ناحیه‌های تحت فشار قرار گرفتن عصب‌ها مشخص می‌شود.
میلوگرافی: ماده حاجب درون مجرای نخاع تزریق می‌شود تا سی. تی یا اشعه ایکس با جزییات بیشتر به دست آید.
آزمایش‌های عملکرد عصب
پزشک گاهی به منظور تعیین شیوه انتقال صحیح پیام‌ها توسط عصب‌ها دستور انجام آزمایش‌هایی را می‌دهد که به آزمایش‌های عملکرد عصب موسوم‌اند و عبارت‌اند از:
الکترومیوگرافی یا عضله‌نگاری برقی (EMG): در این آزمایش فعالیت الکتریکی عصب‌ها در زمان انتقال پیام به عضله‌ها هنگام منقبض و شل بودن عضله‌ها اندازه‌گیری می‌شود.
بررسی هدایت عصبی: الکترودها به پوست روی عصب‌های مورد نظر متصل می‌شوند. شوک کوچکی از عصب عبور داده می‌شود تا قدرت و سرعت سیگنال‌های عصبی اندازه‌گیری شود.
ورزش برای آرتروزگردن
حرکات ورزشی مناسب برای بیماران مبتلا به آرتروز گردن در این قسمت همراه با تصویر آورده شده است:
این یک ورزش کششی ساده است که می‌توانید تقریباً در هر جایی انجام دهید و بنابراین درد گردن خود را تسکین دهید. برای انجام تمرین، باید:
- صاف بایستید و پاها را به اندازه عرض لگن از هم باز کنید و دست ها در کنار خود قرار دهید
- به هر دو دست خود به پشت خود برسید
- مچ دست چپ را با دست راست بگیرید
- سعی کنید بازوی چپ را کمی صاف کرده و کمی از بدن دور کنید
- 30 ثانیه در این وضعیت بمانید
- این حرکت را با دست دیگر انجام دهید
حرکت نشسته روی زمین
ورزش نشسته روی زمین یک تمرین ساده است که عضلات شانه‌ها و قسمت فوقانی کمر شما را به حرکت درمیاورد تا ستون فقرات و شانه‌ها را در جای مناسب نگه دارد. این به تسکین درد گردن کمک می‌کند و دامنه حرکتی گردن را افزایش می‌دهد. برای انجام تمرین، باید:
- پشت به دیوار تکیه دهید
- پاها را باز کنید
- تیغه‌های شانه را به هم نزدیک کنید
- عضلات ران‌های خود را سفت کنید
- انگشتان پا را به عقب بکشید
- اطمینان حاصل کنید که پاها صاف هستند و سر به دیوار برخورد دارد
- سه دقیقه در این وضعیت بمانید
حرکت کششی کبری
این حرکت یکی از تمرینات پیشرفته گردن است که هدف آن تقویت عضلات شانه، گردن و قسمت فوقانی کمر است.
برای انجام تمرین ، باید با خوابیدن شکم روی زمین و صورت رو به پایین شروع کنید:
- دستانتان را در کنار خود قرار دهید و کف دست‌ها را به سمت پایین زمین قرار دهید
- زبان خود را روی سقف دهان فشار دهید
- سعی کنید تیغه‌های شانه را به هم نزدیک کنید
- دستان خود را از زمین بلند کنید
- آرنج ها را با به سمت داخل بچرخانید. کف دست رو به پایین و انگشت شست رو به بالا است
- پیشانی خود را حدود 4 سانتی متر از زمین پیشانی را بلند کنید
- 10 ثانیه در این وضعیت بمانید
- 10 تکرار انجام دهید
نکته: هنگامی که سر خود را از زمین بلند می‌کنید، از چرخاندن آن به عقب خودداری کنید.
کج کردن گردن
برای انجام این ورزش:
- با نگاه به جلو با سر و گردن در حالت خنثی شروع کنید. سر خود را به آرامی به سمت عقب متمایل کنید تا چشمانتان به سمت سقف نگاه کنند. سپس موقعیت را برای 2-3 ثانیه حفظ کنید.
- اکنون سر خود را به آرامی به سمت جلو متمایل کنید در حالی که چانه خود را نزدیک سینه می‌بینید، نگاه خود را به سمت زمین آورید.
- موقعیت را برای 2-3 ثانیه نگه دارید و به حالت خنثی برگردید.
- 5-10 مرتبه این توالی را انجام دهید.
چرخش گردن
تمرینات چرخشی برای گردن شامل دو حرکت است:
- اولین تمرین با نگاه مستقیم سر و چشم‌ها به جلو شروع می‌شود.
- در حالت خنثی، سر خود را به آرامی به سمت چپ متمایل کنید و گوش خود را به سمت شانه بیاورید، بدون اینکه آن را لمس کنید.
- موقعیت را برای 2-3 ثانیه نگه دارید.
- کمی مکث کنید. حالا سر را به آرامی به طرف راست بچرخانید و گوش خود را به سمت شانه سمت راست بیاورید
- قبل از کج شدن سر به سمت راست خود به حالت خنثی برگردید.
- این کار را برای 5-10 تکرار تکرار کنید.
- تمرین دوم شامل انداختن سر روی شانه‌ی سمت راست است، سپس آن را به آرامی در خلاف جهت عقربه‌های ساعت به دور گردن می‌چرخانید. همین حرکت را برعکس کنید.
تمرینات مقاومتی
تمرینات مقاومتی به تقویت عضلات گردن و درمان صدادادن مفصل کمک می‌کنند. برای انجام این تمرینات:
- در وضعیت خنثی شروع کنید. کف دست خود را به پیشانی فشار دهید. با استفاده از عضلات گردن در حالی که در برابر این حرکت با دست مقاومت می‌کنید، سر خود را به آرامی به جلو فشار دهید. پنج ثانیه در این حالت بمانید.
- اکنون دستان خود را به پشت سر فشار دهید. در حالی که در برابر این حرکت با دست مقاومت می‌کنید ، به آرامی به عقب فشار دهید. پنج ثانیه در این حالت بمانید.
- اکنون سمت چپ سر را با دست چپ فشار داده و به آرامی در برابر مقاومت فشار دهید. همین کار را در سمت راست انجام دهید.
گرد کردن شانه
برای انجام تمرین، باید:
- در حالی که نشسته اید، همزمان هر دو شانه را به آرامی به جلو بچرخانید.
- شانه ها را به آرامی به عقب بچرخانید.
- در هر جهت پنج بار تکرار کنید.
