گودی کمر یا لوردوز، به انحنای داخلی ستون فقرات در قسمت پایین کمر گویند که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. پزشک یا متخصص طب فیزیکی اغلب قادر است لوردوز را با معاینه فیزیکی تشخیص دهد و اسکن تصویربرداری در تشخیص این عارضه می‌تواند کمک کننده باشد. به طور معمول، فردی که گودی کمر خفیف دارد، نیازی به جراحی نخواهد داشت، اما اگر این گودی کمر باعث درد شود، ممکن است نیاز باشد از فیزیوتراپی یا یک سری داروها استفاده کنید. البته لازم به ذکر است که گودی کمر شدید احتمالاً نیاز به جراحی خواهد داشت.
گودی کمر، قوس کمر یا لوردوز چیست؟
به طور کلی، در ستون فقرات کمری، انحنای (قوس) 40 تا 60 درجه طبیعی است. لوردوز به انحنای بیش از حد ستون فقرات به سمت داخل گفته می‌شود که در اصل حالت بدنی شما را از شکل طبیعی خارج می‌کند.
علائم گودی کمر
ویژگی مشخص گودی کمر، انحنای بیش از حد ستون فقرات به سمت داخل است. بسته به محل آن، لوردوز ستون فقرات می‌تواند باعث بیرون زدگی باسن و شکم شود. همچنین، به علت انحنای کمر، فرد مبتلا به گودی کمر ممکن است به سختی روی زمین دراز بکشد. در بسیاری از موارد نیز، لوردوز باعث تغییر ظاهر بدن فرد بدون به جای گذاشتن هرگونه علائمی می‌گردد.
با این وجود، لوردوز شدید ممکن است باعث بروز علائم زیر گردد:
- درد کمر یا گردن
- دردی که به پاها می‌زند، که متخصصان آن را سیاتیک می‌نامند.
- گزگز یا بی‌حسی اندام
گودی کمر، به ندرت باعث از دست دادن کنترل مثانه یا روده در افراد و یا درد یا ضعف ناگهانی و شدید ساق پا می‌شود.
علت ایجاد گودی کمر یا لوردوز
اکثر موارد لوردوز ایدیوپاتیک می‌باشند. به عبارتی، تعریف پزشکی برای علت آن وجود ندارد و خود به خود پیشرفت می‌کند. بروز گودی کمر در کودکان معمولاً دلیلی نداشته و آن را می‌توان در افرادی که دچار کیفوز قفسه سینه هستند نیز شناسایی کرد.
همچنین برخی از عارضه‌های پزشکی، به خودی خود، می‌توانند باعث ایجاد لوردوز یا گودی کمر شوند، از جمله:
- اسپوندیلولیستزیس
- آکندروپلازی
- پوکی استخوان
- استئوسارکوم
- دیستروفی عضلانی
- کیفوز
- انسفالوپاتی استاتیک
افرادی که باردار هستند نیز بیشتر در معرض ابتلا به گودی کمر می‌باشند.
گودی کمر در کودکان
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره شد، گودی کمر در کودکان نیز قابل مشاهده است. در کودکان نیز بدین گونه است که کودک ممکن است با لوردوز به دنیا بیاید یا به دلیل پوسچر (حالت) نامناسب بدن، مشکلاتی در سلامتی یا ناحیه باسن خود به گودی کمر مبتلا شود. به علاوه، بیشتر کودکان مبتلا به لوردوز ممکن است وقتی دراز می‌کشند نتوانند کمر خود را به زمین فشار دهند. در حالی که بیشتر موارد لوردوز در کودکان مادرزادی است، در بزرگسالان، چاقی یا کاهش تراکم استخوان باعث ایجاد گودی کمر می‌شود.
گودی کمر در زنان باردار
یکی از جمعیت‌هایی که به طور معمول دچار گودی کمر می‌شوند، زنان باردار هستند، به ویژه آنهایی که در اولین تجربه بارداری خود به سر می‌برند. در واقع، حدود یک سوم زنان باردار دچار لوردوز شدید خواهند شد. در حالی که برخی از زنان ممکن است از قبل سابقه گودی کمری داشته باشند که با بارداری تشدید شده است، اکثر آنها متوجه خواهند شد که این گودی کمر در آنها به علت افزایش وزن بدن و تلاش ستون فقرات برای کاهش فشار وارد بر سایر اندام‌های آنها ایجاد شده است. البته این قوس کمر و مشکلات ناشی از آن، بعد از بارداری تا حد مطلوبی رفع خواهد شد. شاید برایتان تسلی بخش باشد که بدانید لوردوز بر فیزیک کودک تأثیر منفی نمی‌گذارد.
چه زمانی برای گودی کمر به متخصص مراجعه کنیم؟
اگر خم می‌شوید و ستون فقرات شما به سمت داخل خم نمی‌شود، جای نگرانی زیادی نیست. با این حال، اگر انحنایی غیرطبیعی در ستون فقرات خود مشاهده می‌کنید و خم و راست شدن نیز برای شما دشوار گشته است، یا احساس سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در قسمت پایین تنه دارید، باید به متخصص مراجعه کنید.
تشخیص گودی کمر یا لوردوز
پزشک متخصص، لوردوز را با معاینه فیزیکی تشخیص می‌دهد. پزشک در حین معاینه، به حالت کلی بدن شما نگاه کرده و ستون فقراتتان را برای تشخیص هر گونه انحنای غیر طبیعی بررسی می‌کند. وی همچنین بررسی خواهد کرد که آیا منحنی لوردوتیک یا همان انحنای گودی کمر شما انعطاف پذیر است یا خیر. اگر گودی کمر شما هنگام خم کردن گردن یا کمر، انعطاف کافی را داشته باشد، احتمال کمتری وجود دارد که به درمان یا جراحی نیاز پیدا کنید. پزشک همچنین وجود اسکولیوز و کیفوز و سایر عارضه‌هایی که بر کمر و ستون فقرات شما تأثیر می‌گذارد را بررسی خواهد کرد. وی اگر متوجه علائم گودی کمر در ستون فقرات شما شود، ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر نیاز به آزمایشات تصویربرداری داشته باشید. آزمایشاتی نظیر:
- اسکن اشعه ایکس
- ام آر آی
- سی تی اسکن
درمان گودی کمر
اگر گودی کمر شما زیاد باشد، درد وجود نداشته باشد، و انحنای ستون فقرات برجسته شود، پزشک نیازی به مداخله ندارد. حال اگر لوردوز نیاز به درمان پیدا کند، انتخاب بهترین شیوه درمانی، به علت بروز گودی کمر بستگی خواهد داشت. به عنوان مثال، اگر گودی کمر ناشی از ضعف عضلانی یا اضافه وزن باشد، می‌توان آن را با فیزیوتراپی و کاهش وزن بهبود داد. اگر کودکی مبتلا به گودی کمر باشد، پزشک ممکن است از بریس کمر برای جلوگیری از پیشرفت انحنا در حین رشد کودک استفاده کند.
ولی به طور کلی، درمان‌های رایج عبارتند از:
مصرف مسکن
اگر علائمی مانند گردن درد یا کمر درد دارید، احتمالاً برای درمان علائم خود فقط به داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی بدون نسخه (مانند آسپرین یا ایبوپروفن) نیاز دارید. اگر هم باید این داروها را برای بیش از 10 روز استفاده کنید، قبل از آن با پزشک متخصص مشورت کنید.
فیزیوتراپی
در این مرحله، متخصص طب فیزیکی، تمرینات و حرکات کششی را برای تقویت عضلات اطراف ستون فقرات شما پیشنهاد خواهد داد. چنین تمرینات ورزشی نمی‌توانند منحنی را کاهش دهند یا لوردوز را درمان کنند، اما مطالعات نشان داده‌اند که بهترین راه برای کاهش علائمی مانند درد گردن یا کمر هستند. تقویت عضلات همسترینگ، لگن، شکم و باسن (ماهیچه‌های باسن) همگی در بهبود انحنای ستون فقرات موثرند.
انجام حرکات ورزشی
تمرینات بسیاری برای بهبود افرادی که دارای انحنای غیرطبیعی ستون فقرات هستند وجود دارند که دو مورد از آنها عبارتند از:
حرکت فلکسور کف لگن (مفصل ران)
برای انجام این تمرین، از حالت زانو زدن روی یک سطح نرم، مانند تشک یوگا، شروع کنید.
- پای راست خود را جلوی بدن قرار دهید تا زانویتان زاویه 90 درجه به خود بگیرد.
- شانه‌ها را به سمت پایین و عقب بکشید، بدون قوس دادن به کمر، سعی کنید لگن و ستون فقرات را ثابت نگه دارید.
- در حالی که زانوی راست را روی زمین و لگن خود را رو به جلو نگه داشته‌اید، مانند تصویر به سمت پای چپ به جلو بروید.
- این حرکت کششی را هر بار برای 30 تا 45 ثانیه نگه دارید و 2 تا 5 بار برای هر لگن انجام دهید.
اگر تمرین برایتان دشوار نبود، بیشتر به سمت لگن خم شوید تا کشش را عمیق‌تر کنید.
حرکت گربه-گاو
برای انجام این حرکت، با قرار دادن دست‌ها و زانوها روی زمین یا تشک یوگا شروع کنید.
- زانوها را به اندازه عرض لگن باز کرده و درست زیر باسن قرار دهید و انگشتان پایتان را جمع کنید.
- دست‌هایتان را نیز زیر شانه‌ها، رو به جلو و به اندازه عرض شانه‌ها قرار دهید.
- از عضلات شکم برای حرکت دادن ستون فقرات استفاده کنید.
- طی یک بازدم و به آرامی، ستون فقرات را به سمت سقف خم کنید، اجازه دهید سرتان پایین بیاید و به مدت 10 تا 15 ثانیه در همین وضعیت بمانید.
- حال طی یک دم عمیق، ستون فقرات را شل کنید، شانه‌ها را به سمت پایین بکشید، و به مدت 10 تا 15 ثانیه در این وضعیت بمانید.
- در نهایت، ستون فقرات را به حالت خنثی برگردانید.
حرکت پلانک
در حرکت پلانک، همانند تصویر، به جای اینکه روی دست‌هایتان قرار بگیرید، تکیه‌گاه شما آرنج‌هایتان خواهد بود و آنها را باید درست زیر سینه‌تان قرار دهید.
برای انجام این حرکت، پس از زانو زدن به جلو خم شوید و آرنج‌ها را دقیق زیر شانه‌ها روی زمین قرار دهید. سپس زانوهای خود را از روی زمین بلند کرده و پاهای خود را عقب قرار دهید. اطمینان حاصل کنید که کمر شما صاف است و گردن نیز با ستون فقرات در یک راستا می‌باشد. در این وضعیت بمانید و عضلات قسمت مرکزی بدن خود را منقبض نگه دارید.
حرکت کرانچ
- صاف به پشت دراز بکشید، کف پاها را روی زمین قرار دهید و زانوها را خم کنید.
- دست‌های خود را مانند تصویر به طرفین برده و بالاتنه خود را بالا بیاورید تا سر، گردن و بالاتنه شما از زمین جدا شوند.
- قبل از پایین آمدن، یک لحظه در همین وضعیت بمانید.
- حرکت را دوباره تکرار کنید.
تحریک الکتریکی
تحریک الکتریکی (e-stim) استفاده از وسیله‌ای خاص برای ارسال پالس‌های الکتریکی ملایم از طریق پوست است.
دو دستگاه رایج که در این فرایند استفاده می‌شوند عبارتند از:
- تحریک الکتریکی عضلات (EMS) برای کمک به ترمیم عضلات
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) برای کمک به کاهش درد
در این روش، پدهای چسبنده کوچکی در اطراف نواحی تحت درمان قرار داده خواهند شد. سیم‌های دستگاه نیز به پدهای چسبنده وصل می‌شوند. دستگاه تنظیم شده و روشن می‌گردد. درجه دستگاه، تا زمانی که احساس سوزن سوزن شدن در سطح پوست کنید، بالا می‌رود. EMS نیز باعث ایجاد یک انقباض کوچک در عضله می‌شود. درجه EMS نیز در طول درمان شما تنظیم می‌شود تا بدن شما به آن عادت کند. مطالعات انجام شده همچنین نشان می‌دهند که تحریک الکتریکی از پیشرفت مشکلات مربوط به ستون فقرات مانند لوردوز یا همان گودی کمر، جلوگیری می‌کند.
لیزر درمانی
لیزر درمانی سرد یا MLS، یک گزینه درمانی موثر و غیرتهاجمی برای بیمارانی است که درد حاد یا مزمن دارند. طی این درمان، پالس‌های انرژی، در طول موج‌های مختلف نور به ناحیه درمان فرستاده می‌شوند. نور لیزر یک نوع ضد التهاب قوی است که می‌تواند تورم ناشی از ادم را نیز کاهش دهد. همین ویژگی، به تسکین درد به محض انجام اولین جلسه درمانی کمک می‌کند، اما مزایای لیزر درمانی سرد به همین جا ختم نمی‌شود. انرژی لیزر می‌تواند مستقیماً به بافت‌های شما نفوذ کند، و در آنجا رشد مجدد سلول را تحریک کرده و تولید سلول‌های سالم را افزایش دهد. در نتیجه این فرایند، بدن شما قادر خواهد بود بافت‌های نرم آسیب دیده را سریع‌تر ترمیم و بازسازی کند.
شاک ویو تراپی
درمان با امواج شاک (ESWT)، یک روش درمانی غیرتهاجمی است که شامل ارسال امواج شاک به بافت نرم آسیب دیده برای کاهش درد و بهبودی هرچه بیشتر است. کاربرد شاک ویو تراپی، برای آسیب طولانی مدت یا درد ناشی از بیماری است. شما با انجام این سبک درمان، دیگر نیازی به مصرف مسکن ندارید؛ چراکه هدف از چنین درمانی، تحریک پاسخ درمانی طبیعی خود بدن می‌باشد.
جراحی
به طور کلی، به ندرت نیاز به جراحی لوردوز برای درمان گودی کمر وجود دارد. اگر انحنای لوردوز شدید باشد یا با گذشت زمان بدتر شود، ممکن است پزشک شما فیوژن ستون فقرات را برای کمک به صاف کردن ستون فقرات و کاهش انحنا تجویز کند. همچنین ممکن است برای کمک به بهبودی هرچه بیشتر، به پیوند استخوان نیاز داشته باشید. جراح، به شما خواهد گفت که به چه نوع جراحی نیاز دارید و مدت زمان نقاهت شما چقدر خواهد بود.
پیشگیری از گودی کمر یا لوردوز
در حالی که دستورالعمل خاصی برای پیشگیری از گودی کمر وجود ندارد، تمریناتی وجود دارند که برای حفظ حالت بدنی صحیح و سلامت ستون فقرات انجام دهید.
این تمرینات شامل:
- حرکت شراگ
- چرخش گردن به طرفین
- حرکات یوگا؛ مانند حرکت گربه و پل
- بالا بردن پاها
- چرخش لگن بر روی توپ استقامتی
به خاطر داشته باشید که ایستادن طولانی مدت نیز می‌تواند انحنای ستون فقرات شما را تغییر دهد. نشستن به طرز چشمگیری تغییرات منحنی کمر را کاهش می‌دهد. اگر برای کار یا به هر علت دیگری دائماً ایستاده‌اید، سعی کنید در فواصل زمانی معینی بنشینید و استراحت کنید. همچنین اطمینان حاصل کنید که صندلی شما از پشتیبانی کافی برخوردار است.
سوالات متداول
کدام عضلات در ناحیه لوردوز ضعیف هستند؟
عضلات شکمی (رکتوس شکمی، مایل داخلی و خارجی) و اکستنسورهای لگن (همسترینگ و گلوتئوس ماکسیموس)، در ناحیه لوردوز ضعیف هستند.
آیا گودی کمر بر راه رفتن تأثیر می‌گذارد؟
بله، داشتن گودی کمر می‌تواند راه رفتن را تحت تاثیر قرار دهد، زیرا این وضعیت چالش برانگیز می‌تواند منجر به بر هم زدن تعادل و بروز مشکلاتی در راه رفتن شود، به خصوص برای افرادی که گودی کمر شدیدی دارند.
آیا باید نگران داشتن گودی کمر باشم؟
در اکثر افراد، گودی کمر مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند؛ اما حفظ سلامت ستون فقرات مهم است؛ زیرا ستون فقرات مسئول قسمت عمده‌ای از حرکت و انعطاف پذیری ما می‌باشد.
آیا داشتن گودی کمر بر قد تأثیر می‌گذارد؟
بله، این عارضه تأثیر قابل توجهی بر قد افراد خواهد داشت.
اگر گودی کمر دارم، چگونه بخوابم بهتر است؟
خوابیدن به پهلو بهترین حالت خوابیدن است و می‌تواند ستون فقرات را در یک راستا با سر و گردن شما نگه دارد.
آیا گودی کمر با افزایش سن بیشتر می‌شود؟
افزایش سن در کودکان، باعث کاهش انحنای لوردوز می‌شود، اما اگر یک بزرگسال در بزرگسالی به لوردوز مبتلا شود یا این عارضه وی ناشی از ضربه‌ای ناگهانی باشد، بهتر است که درمان شود تا از بدتر شدن آن جلوگیری به عمل آید.
چگونه برای جلوگیری از ابتلا به گودی کمر باید نشست؟
سعی کنید پشتتان صاف و شانه‌ها عقب باشد. باسن شما باید پشت صندلی را لمس کند. هر 3 انحنای نرمال پشت باید هنگام نشستن وجود داشته باشند. به همین منظور می‌توانید یک حوله کوچک را رول کرده و برای حفظ انحنای طبیعی کمر استفاده کنید.
