خار پاشنه یک زائده استخوانی است که در زیر یا پشت پاشنه پا رشد می‌کند. خار پاشنه زمانی ایجاد می‌شود که به رباط‌های پا فشار وارد شود. اکثر مردم تا زمانی که برای کاهش درد پاشنه خود اقدام نکنند، متوجه وجود این خار نمی‌شوند. خار پاشنه را نمی‌توان درمان کرد. پزشکان روش‌های درمانی غیرجراحی را برای کاهش علائم مرتبط با خار پاشنه، توصیه می‌کنند.
خارپاشنه چیست؟
خار پاشنه یک برآمدگی استخوانی است که می‌تواند در قسمت زیرین پای فرد ایجاد شود. این عارضه به عنوان خار پاشنه یا استئوفیت شناخته می‌شوند. خارهای پاشنه ممکن است نوک تیز، قلاب دار یا قفسه مانند باشند. بیرون آمدن خار پاشنه از زیر پاشنه به سمت قوس (وسط پا) امتداد می‌یابد. این ناحیه از پا فاسیای کف پا نامیده می‌شود.
زمانی که خار پاشنه در عکس اشعه ایکس دیده می‌شود، ممکن است تا نیم اینچ طول داشته باشد. اگر عکس‌برداری با اشعه ایکس نتواند وجود خار پاشنه مشکوک را تأیید کند، پزشک ممکن است این بیماری را «سندرم خار پاشنه» معرفی کند.
علائم خار پاشنه
علائم خار پاشنه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد شدید در پاشنه پا هنگام ایستادن صبح
- یک درد مبهم در پاشنه پا در بقیه طول روز
- التهاب و تورم در قسمت جلوی پاشنه پا
- احساس گرما در ناحیه
- برآمدگی استخوان مانند کوچک و قابل مشاهده در زیر پاشنه پا
- ایجاد نقطه‌ی حساسی در پایین پاشنه‌ی پا که راه رفتن با پای برهنه را سخت می‌کند
اگر فردی این علائم را تجربه کند، پزشک ممکن است از پای او عکس اشعه ایکس بگیرد تا مشکل را مشخص کند. دیدن برآمدگی در عکس اشعه ایکس تنها راه برای اطمینان از وجود خار پاشنه است.
علت ایجاد خار پاشنه
خار پاشنه به طور مستقیم به دلیل کشیدگی طولانی مدت ماهیچه‌ها و رباط‌ها ایجاد می‌شود. در نهایت، این فشار بیش از حد به استخوان پاشنه (پالکانئوس) فشار وارد می‌کند و باعث ایجاد خار می‌شود. خار پاشنه به مرور زمان ایجاد می‌شود. خار پاشنه به طور ناگهانی پس از یک تمرین یا یک حادثه ورزشی، ایجاد نمی‌شود. خار پاشنه زمانی ایجاد می‌شود که علائم اولیه مانند درد پاشنه را نادیده بگیرید.
استرس مکرر ناشی از راه رفتن، دویدن یا پریدن روی سطوح سخت یکی از دلایل شایع ایجاد خار پاشنه است. همچنین ممکن است خار پاشنه در اثر پوشیدن کفش‌های نامناسب ایجاد شود.
خار پاشنه نیز ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- التهاب مفصل یا آرتروز
- کوفتگی پاشنه پا
- اضافه وزن بدن
- کفش‌های نامناسب
- اختلالات راه رفتن
- پوشیدن زیاد دمپایی
- استفاده از کفش‌های کهنه
بسیاری از افرادی که خار پاشنه دارند، به التهاب کف پا نیز مبتلا هستند. این وضعیت دردناک به دلیل سخت شدن بافت فیبری بین پاشنه و انگشتان پا، ایجاد می‌شود. ابتلا به فاسیای کف پا خطر ابتلا به خار پاشنه را افزایش می‌دهد.
احتمال به وجود آمدن خار پاشنه برای چه کسانی بیشتر است؟
طیف وسیعی از موارد وجود دارند که خطر ابتلا به خار پاشنه را افزایش می‌دهند. این عوامل عبارتند از:
- فعالیت‌های ورزشی: دویدن و پریدن می‌تواند باعث ساییدگی پاشنه و کف پا شود.
- فعالیت بر روی سطوح سخت: راه رفتن مکرر، دویدن یا پریدن بر روی سطوح سخت می‌تواند باعث ساییدگی پاشنه پا شود.
- ضربه به پاشنه پا: کوفتگی پاشنه و پاره شدن غشایی که آن را می‌پوشاند می‌تواند منجر به خار پاشنه شود.
- پیر شدن: خار پاشنه در مردان و زنان مسن شایع است.
- زن بودن: خار پاشنه در زنان بیشتر از مردان است.
- اضافه وزن داشتن: خار پاشنه با چاقی مرتبط بود.
- کفش نامناسب: پوشیدن مکرر کفش‌های نامناسب، مثل دمپایی، که به خوبی از پا حمایت نمی‌کنند؛ می‌تواند منجر به ایجاد خار پاشنه شود.
برخی از بیماری‌های زمینه ای نیز وجود دارد که ممکن است باعث خار پاشنه شود. این بیماری‌ها عبارتند از:
- آرتریت واکنشی (بیماری رایتر)
- اسپوندیلیت آنکیلوزان
- هیپراستوز اسکلتی ایدیوپاتیک
- فاشیای کف پا
.
چه زمانی برای خار پاشنه به متخصص مراجعه کنیم؟
اگر روش‌های درمان خانگی، درد پاشنه پا را کاهش نداد، به پزشک مراجعه کنید. خار پاشنه ممکن است دردناک نباشد، اما درد نشان می‌دهد که باید برای درمان اقدام کنید یا اینکه مشکلات احتمالی دیگری را نیز بررسی کنید.
تشخیص خار پاشنه
پس از اینکه علائم خود را توصیف کردید، پزشک شما را معاینه می‌کند. پزشک علائم زیر را بررسی می‌کند:
- قوس بلند بیش از حد کف پا یا کف پای صاف
- ناحیه ای با حداکثر حساسیت در پایین پا و درست در جلوی استخوان پاشنه پا
- دورسی فلکشن محدود یا حرکت “بالا” در مچ پا
- عدم وجود علائم در سایر شرایط، مانند التهاب تاندون آشیل، شکستگی استرس پاشنه پا یا گیر افتادن عصب کف پا
پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری را تجویز کند تا مطمئن شود درد پاشنه شما ناشی از خار پاشنه است و مشکل دیگری وجود ندارد.
برخی از این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- تصویربرداری با اشعه ایکس
- MRI
.
درمان خار پاشنه
با روش‌های غیر جراحی یا روش‌های جراحی می‌تون خار پاشنه را درمان کرد. بعضی از روش‌های درمانی غیرجراحی، جز درمان‌های خانگی هستند و نیازی به مراجعه به پزشک یا کلینیک‌های درمانی ندارند. البته انجام این روش‌ها نیز باید با توصیه پزشک یا فیزیوتراپیست صورت بگیرد. علاوه براین اکثر روش‌های درمانی، باید با فیزیوتراپی همراه باشند. احتمالا برای درمان به جراحی نیاز نخواهید داشت.
دارو
داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، ممکن است درد رباط را تسکین دهند.بهتر است پیش از مصرف مسکن با پزشک مشورت کنید.
پدهای سیلیکونی خار پاشنه
مطالعات نشان می‌دهند که مداخله محافظه کارانه با پد پاشنه سیلیکونی، باعث تسکین درد پاشنه می‌شود و به بیمار این امکان را می‌دهد که بدون عارضه اما برای کوتاه مدت شرایط را به طور موثرتری مدیریت کند. این روش در دراز مدت کمتر موثر است.
فیزیوتراپی
پزشک احتمالا پیروی از یک برنامه فیزیوتراپی مبتنی بر کشش عضلات ساق و فاشیای پا را به شما توصیه می‌کند. علاوه بر تمریناتی مانند موارد ذکر شده در بالا، یک برنامه فیزیوتراپی ممکن است شامل درمان‌های تخصصی با یخ، ماساژ و سایر روش‌های درمانی برای کاهش التهاب اطراف فاشیای کف پا باشد.
شاک ویو تراپی خارپاشنه
اگر درد ادامه یابد و روش‌های دیگر مؤثر نباشند، پزشک ممکن است درمان با شاک ویو تراپی را توصیه کند. در این روش با استفاده از امواج صوتی، رباط‌های پا تحریک می‌شوند تا بهتر عمل کنند. عوارض جانبی این درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- کبودی
- تورم
- درد
- کرختی و بی حسی
ثابت شده است استفاده مداوم از شاک ویو تراپی می‌تواند در تسکین علائم موثر باشد.
لیزر درمانی
لیزر درمانی سطح پایین (LLLT) یا لیزر درمانی سرد فرآیندی است که در آن کروموفورها به طور انتخابی طول موج‌های کم انرژی را جذب کرده و پدیده‌های سیگنالینگ سلولی را تولید می‌کنند که منجر به سنتز بیولوژیکی عمده می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که LLLT یک درمان موثر در درمان خار پاشنه است.
تزریق استروئید
برای افراد مبتلا به درد مزمن ناشی از خار پاشنه، تزریق کورتیکواستروئید گزینه خوبی است. کورتیزون به طور طبیعی در بدن به عنوان پاسخ به استرس تولید می‌شود. تزریق شکل مصنوعی این هورمون به پاشنه پا می‌تواند باعث کاهش التهاب شود. کاهش التهاب به طور قابل توجهی درد را کاهش می‌دهد و می‌تواند تا هفته‌ها باعث تسکین علائم شود. برای بهتر بهره بردن از این روش درمانی، ممکن است به تزریق‌های متعدد نیاز داشته باشید.
جراحی
هنگامی که درد خار پاشنه شدید و مداوم می‌شود، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. این نوع جراحی شامل برداشتن خار پاشنه پا است. گاهی اوقات شامل رهاسازی فاسیای کف پا نیز می‌شود.
پیشگیری از به وجود آمدن خار پاشنه
پیشگیری از خار پاشنه مستلزم توجه بیشتر به سلامت کلی پا است. مراقبت تنش‌هایی که به طور روزانه به پاها وارد می‌شود، باشید. حتماً در پایان روز به پاهای خود استراحت دهید. به عنوان یک قاعده کلی، هرگز نباید در هنگام درد به پاشنه پا فشار بیاورید.
ادامه راه رفتن، ورزش یا پوشیدن کفش‌هایی که باعث درد پاشنه می‌شود می تواند منجر به مشکلات طولانی مدتی مانند خار پاشنه شود. اگر بعد از هر فعالیتی احساس درد در پاشنه پا داشتید، روی آن‌محل یخ بگذارید و به پای خود استراحت دهید تا خوب شود.
سؤالات متداول
آیا قرار دادن پا در آب داغ به خار پاشنه کمک می‌کند؟
حمام و دوش آب داغ و قرار دادن پاها در آب گرم می‌تواند باعث شل شدن عضلات شود. می‌توانید از مرطوب کننده یا روغن نیز استفاده کنید. و با فشاری متوسط، هر دو پا را از سمت پاشنه تا زیر انگشتان ماساژ دهید. پس از آن، تمام عرض قوس را ماساژ دهید.
تفاوت خار پاشنه با فاسیای کف پا چیست؟
فاشیای کف پا باعث درد در پاشنه پا در اثر سفت شدن یا کشیدگی تاندون فاشیای کف پا می‌شود. خار پاشنه یک رسوب کلسیمی است که باعث برآمدگی استخوانی در قسمت زیرین استخوان پاشنه می‌شود.
اگر خار پاشنه پا دارم چگونه از خودم مراقبت کنم؟
هنگامی که شما خار پاشنه دارید، باید همیشه مراقب آن باشید. خوشبختانه، خار پاشنه معمولاً آسیبی ایجاد نمی‌کند. اما باید علائم مربوط با خار پاشنه را مدیریت کنید.
آیا راه رفتن برای خار پاشنه مفید است؟
بسته به شرایط خاص شما، پیاده روی ممکن است به کاهش درد پاشنه پا کمک کند یا آن را بدتر کند. اگر در حین راه رفتن دچار درد طاقت فرسا می‌شوید، سعی کنید تا حد امکان استراحت کنید تا درد کاهش یابد.
خار پاشنه چقدر دوام دارد؟
بهبودی ممکن است از چند هفته تا چند ماه طول بکشد، بسته به شدت خار و نحوه درمان آن.
چه ویتامینی برای خار پاشنه مفید است؟
ویتامین‌ها و مواد معدنی یک دفاع مهم در برابر خار پاشنه هستند. اگر آرتروز دارید، باید حتما از کمبود کلسیم جلوگیری کنید. از آنجایی که منیزیم و ویتامین D برای جذب کلسیم ضروری هستند، باید مطمئن شوید که سطح آن‌ها در بدن پایین نیاید.
آیا کلسیم زیاد باعث خار پاشنه می‌شود؟
مکمل‌های کلسیم باعث ایجاد خار پاشنه یا هر نوع رسوب کلسیم دیگری در بدن نمی‌شوند. این رسوبات در اثر پاسخ بدن به التهاب ایجاد می‌شوند.
