سندروم تونل کارپال چیست؟ | علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان

سندرم تونل کارپال به دلیل فشار روی عصب میانی دست ایجاد می‌شود. تونل کارپال نوعی مسیر باریک است که توسط استخوان‌ها و رباط‌های قسمت داخلی کف دست احاطه شده‌است. علائم فشردگی عصب میانی می‌تواند شامل بی‌حسی، گزگز و ضعف در هم دست و هم بازو شود. آناتومی‌ مچ دست، مشکلات بدنی، و شاید حرکات تکراری دست می‌توانند در سندرم تونل کارپال نقش داشته باشند. سندرم تونل کارپال را می‌توان به کمک روش‌های مختلفی اعم از آزمایشات تشخیصی الکتریکی تشخیص داد و به کمک درمان‌های جراحی و غیرجراحی آن را درمان کرد.

سندرم تونل کارپال چیست؟

سندرم تونل کارپال (CTS) نوعی اختلال عصبی شایع است که به دلیل فشرده‌شدن عصب میانی دست اتفاق می‌افتد. عصب میانی از ساعد شروع شده و تا کف دست شما ادامه پیدا می‌کند. در این سندرم، ممکن است بی‌حسی، ضعف، درد در دست و مچ احساس کنید و انگشتانتان هم شاید ورم کرده و کارکرد خود را از دست دهند. در برخی موارد، فرد از خواب بیدار شده و احساس می‌کند که باید دست یا مچش را تکان دهد.

در واقع مسیر عصب میانی و تاندون‌هایی که انگشتان را خم می‌کنند تونل کارپال است. این تونل نوعی مسیر باریک و صلب از رباط و استخوان‌های قاعده دست است. عصب میانی مسئول انتقال حس در انگشت شست، انگشت اشاره یا سبابه، انگشت میانی و بخشی از انگشت حلقه است (توجه کنید با انگشت کوچک کاری ندارد). این عصب همین‌طور یک سری از عضلات کوچک قاعده انگشت شست را هم کنترل می‌کند.

گاهاً ضخیم‌شدن پوشش تاندون‌های تحریک شده یا تورم باعث تنگ‌شدن تونل شده و عصب میانی را تحت فشار قرار می‌دهد. سندرم تونل کارپال شایع‎‌ترین و شناخته‌شده‌ترین بیماری درگیری عصب است که در آن یکی از اعصاب محیطی بدن فشرده می‌شود.

شدت سندرم تونل کارپال

شدت سندرم تونل کارپال در بین بیماران متفاوت است و پزشکان معمولاً از سیستم‌های درجه‌بندی مختلفی برای دسته‌بندی شدت آن استفاده می‌کنند.

برخی از سیستم‌های رایج درجه‌بندی سندرم تونل کارپال عبارتند از:

• درجه 1: علائم سندرم تونل کارپال (CTS) خفیف، که شامل بی‌حسی، گزگز، یا درد گاه‌به‌گاه در دست و انگشتان می‌شود. این علائم خیلی در فعالیت‌های روزمره فرد اختلال ایجاد نمی‌کنند.
• درجه 2: علائم CTS متوسط، که بی‌حسی، گزگز و درد در آن بیشتر و پایدارتر است. علائم ممکن است کم‌کم فعالیت‌های روزمره فرد را مختل کرده و حتی در خواب او هم اختلال ایجاد کند.
• درجه 3: علائم CTS شدید، که دیگر بی‌حسی، گزگز و درد پایدار بوده و به شدت کارکرد دست را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. ضعف در دست و کاهش قدرت گرفتن اجسام هم در برخی موارد دیده می‌شود.

گریدها یا درجات پرسشنامه تونل کارپال بوستون

• درجه 1: کمترین علائم سندرم تونل کارپال (CTS) که به صورت بی‌حسی یا گزگز در دست و انگشتان بروز پیدا می‌کند. این علائم در فعالیت‌های روزمره فرد اخلال ایجاد نمی‌کنند.
• درجه 2: علائم CTS خفیف، که به صورت بی‌حسی یا گزگز مقطعی خودش را نشان می‌دهد و ممکن است روی فعالیت‌های فرد اثر بگذارد، اما با تکان‌دادن دست یا تغییر موقعیت بهبود می‌یابد.
• درجه 3: علائم CTS متوسط، که دیگر بی‌حسی یا گزگز به کرات برای فرد اتفاق افتاده و فعالیت‌های او را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. فرد مجبور است برای بهتر شدن دستش را تکان یا موقعیتش را تغییر دهد.
• درجه 4: علائم CTS شدید، که عملاً بی‌حسی یا گزگز قطع نمی‌شود و به‌شدت فعالیت‌های فرد را مختل کرده و دیگر خیلی خوب به تکان‌دادن دست یا تغییر موقعیت بدن جواب نمی‌دهد.

علائم سندرم تونل کارپال چیست؟

عموماً علائم به صورت تدریجی با حس سوزش، بی‌حسی، گزگز، یا درد شروع می‌شوند. شاید علائم را در انگشت شستتان یا انگشتان دیگر به غیر از انگشت کوچک احساس کنید. این حس غریب حتی شاید از طریق ساعد به آرنج دستتان هم برسد.

در اغلب موارد علائم در شب بروز پیدا می‌کنند. دلیلش این است که اکثر افراد با مچ خم‌شده می‌خوابند که باعث فشار روی عصب میانی می‌شود. برای همین ممکن است وقتی از خواب بیدار می‌شوید احساس کنید که باید دستتان را تکان دهید.

با پیشرفت بیماری، احتمالاً علائم را در طول روز هم تجربه خواهید کرد. این موضوع اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که کاری را با مچ خم‌شده به بالا یا پایین برای مدت طولانی انجام می‌دهید. مثال‌های این نوع فعالیت عبارتند از رانندگی، خواندن روزنامه یا نگه‌داشتن گوشی تلفن.

اوائل بیماری علائم معمولاً گذرا هستند. اما کم‌کم دفعات آن‌ها بیشتر شده و شدیدتر هم می‌شوند.

علائم دیگری که ممکن است تجربه کنید عبارت‌اند از:

• حس تورم در انگشتان دست حتی اگر متورم به نظر نیایند.
• درد و گزگزی که از طریق ساعد به شانه فرد می‌زند.
• تجربه بروز و رفع‌شدن «حالت شوک» در انگشت شست و باقی انگشت‌ها

کم کم تونل کارپال می‌تواند توانایی در دست گرفتن اجسام و حالت نیشگون‌گرفتن شما را نیز مختل کند. مثال‌های مهم این وضعیت عبارتد از:

• اشیا نسبت به قبل بیشتر از دستان شما می‌افتند (به دلیل بی‌حسی و ضعف عضلات)
• کار با اشیای کوچک مثل دکمه‌های پیراهن برای شما سخت می‌شود.
• مشت‌کردن هم نسبت به قبل برای شما سخت‌تر می‌شود.

در موارد شدیدتر، ممکن است عضله قاعده انگشت شستتان را هم از دست بدهید. شاید هم دیگر نتوانید اجسام داغ را از سرد صرفاً به کمک لمس تمیز دهید.

علل سندرم تونل کارپال چیست؟

• حرکات پرتکرار و کوچک با دست: استفاده از دست و مچ برای انجام حرکات پرتکرار می‌تواند شانس ابتلا به سندرم تونل کارپال را بالا ببرد. فعالیت‌هایی مثل تایپ‌کردن، استفاده از ماوس کامپیوتر، کارهای خطوط مونتاژ، و حرکات پرتکرار گرفتن اجسام می‌تواند روی عصب میانی و تاندون‌هایی که از مسیر تونل کارپال می‌گذرند فشار وارد کند.
• حرکات پرتکرار و گرفتن اجسام با دست: فعالیت‌هایی که در آن باید دست را مرتباً حرکت دهید یا اجسام را محکم با دست بگیرید می‌تواند شانس ابتلا به سندرم تونل کارپال را بالا ببرد. این فعالیت‌ها شامل یک سری ورزش‌های خاص (مثل تنیس و گلف)، استفاده از ابزارهای لرزاننده، یا کارهایی می‌شود که نیاز به حرکات پرتکرار دست و مچ دارند.
• بیماری‌های مفصلی یا استخوانی: بیماری‌هایی مثل آرتروز، آرتروز استخوانی (استئوآرتریت)، یا روماتیسم مفصلی می‌توانند منجر به سندرم تونل کارپال شوند. این بیماری‌ها باعث التهاب، ورم، و تغییراتی در مفاصل و استخوان‌ها می‌شوند که می‌توانند ساختارهای درون تونل کارپال را تضعیف کرده و شاید عصب میانی را فشرده کنند.
• تغییرات هورمونی یا متابولیک: تغییرات هورمونی خصوصاً مواردی که با یائسگی یا بارداری در ارتباط هستند می‌توانند شانس ابتلا به سندرم تونل کارپال را افزایش دهند. به طور مشابه، تغییرات متابولیکی مثل برهم‌خوردگی تعادل تیروئید می‌توانند به این سندرم منجر شوند. مکانیسم‌های دقیقی که باعث تضعیف تونل کارپال می‌شوند خیلی مشخص نیست اما اعتقاد بر این است که روی تعادل مایعات بدن و کارکرد بافت‌های همبند اثر می‌گذارند.
• تغییرات سطح قند خون: افراد مبتلا به بیماری دیابت نوع 2 شانس بیشتری برای ابتلا سندرم تونل کارپال دارند. نوسانات قند خون می‌تواند منجر به آسیب به اعصاب مثل اعصاب درون تونل کارپال و التهاب آن بشود. عوامل مربوط به دیابت هم مانند کاهش جریان خون و کارکرد عصب می‌توانند در بروز این سندرم دخیل باشند.
• بیماری‌ها یا آسیب‌های دیگری که به مچ وارد شده: بیماری‌ها یا آسیب‌های مختلفی که به مچ وارد شده نیز می‌توانند شانس بروز سندرم تونل کارپال را افزایش دهند. این بیماری‌ها و آسیب‌ها شامل کشیدگی مچ دست، رگ‌به‌رگ شدن آن، در رفتن، یا ورم و التهاب در ناحیه مچ دست می‌شوند، که می‌توانند مستقیماً تونل کارپال را تحت تأثیر قرار داده و منجر به فشردگی عصب شوند.
• سابقه خانوادگی سندرم تونل کارپال: سندرم تونل کارپال می‌تواند یک عامل ژنتیکی هم داشته باشد و داشتن سابقه خانوادگی این بیماری در افزایش شانس ابتلا به آن موثر است. عوامل ژنتیکی می‌توانند روی اندازه و شکل تونل کارپال یا ساختار و کارکرد بافت‌های اطراف اثر بگذارند و به این ترتیب برخی افراد شانس بیشتری برای ابتلا به این سندرم خواهند داشت.
• عوامل دیگر: عوامل دیگری که ممکن است به بروز سندرم تونل کارپال کمک کنند عبارتند از چاقی، استعمال دخانیات، کهولت سن (چون بافت‌های موجود در مچ ممکن است بیشتر در معرض فشردگی قرار گیرند)، و یک سری مشاغل که فرد باید در آن‌ها حرکات پرتکرار دست و مچ را انجام دهد.

روش‌های تشخیص سندرم تونل کارپال چیست؟

تشخیص سندرم تونل کارپال معمولاً با ترکیبی از ارزیابی شرح حال بیمار، معاینه بالینی، و آزمایشات تشخیصی انجام می‌شود.

در این جا، نگاهی کلی به فرآیند تشخیص سندرم تونل کارپال خواهیم داشت.