بیوفیدبک تکنیکی ذهنی-جسمی است که شامل استفاده از فیدبک بصری یا سمعی برای به دست آوردن کنترل اعمال غیر ارادی بدن مانند جریان خون، فشار خون و ضربان قلب است.
این تکنیک برای کمک به کاهش علائم عارضه هایی مانند فشار خون بالا، استرس مزمن، سردرد، درد و اضطراب به کار می رود.
هدف بیوفیدبک، ایجاد تغییراتی نامحسوس در بدن است که منجر به یک اثر مطلوب می شود.
این اقدامات شامل شل کردن برخی ماهیچه ها، کاهش ضربان قلب یا کاهش احساس درد است. برخی از عملکردهایی که افراد می توانند کنترل آن ها را بیاموزند عبارت اند از:
- جریان خون
- فشار خون
- ضربان قلب
- تنش عضلانی
- احساس درد
با این کار، افراد اغلب می توانند سلامت فیزیکی، احساسی و ذهنی خود را بهبود بخشند. برای مثال، بیوفیدبک می تواند برای کمک به مدیریت بهتر علائم عارضه نیز به کار رود.
انواع بیوفیدبک بر اساس شرایط و نیاز افراد
بر اساس شرایط و نیاز افراد از روش‌های درمانی مختلفی استفاده می‌شود. بیوفیدبک روی هر فرد نسبت به فرد دیگر به صورت متفاوتی اثر می‌کند. به طور کلی انواع بیوفیدبک شامل الکتروانسفالوگرافی، بیوفیدبک حرارتی یا دمایی و الکترومیوگرافی است. در الکتروانسفالوگرافی فعالیت بیولوژیکی مغز ثبت و بررسی می‌شود. در روش حرارتی، تغییرات دمای بدن اندازه گیری شده و در الکترومیوگرافی فشار عضله را در طول زمان مورد بررسی قرار می‌دهند. روش‌های دیگری مانند پاسخ گالوانیک پوست وجود دارد که از آن طریق، مقدار عرق روی بدن اندازه گیری می‌شود و در بیوفیدبک قلب، اندازه ضربان نبض و ضربان قلب شما مورد اندازه گیری قرار می‌گیرد.
کاربردهای بیوفیدبک
بیوفیدبک می تواند به عارضه های بسیاری کمک کند. در اینجا برخی مزایای بیوفیدبک آورده شده است:
درد مزمن
با کمک به فرد در تشخیص ماهیچه های منقبض و آموختن نحوه شل کردن این ماهیچه ها، بیوفیدبک به کاهش ناراحتی ناشی از عارضه هایی مثل کمردرد ، درد شکمی، اختلالات مفصل گیجگاهی-فک تحتانی (TMJ) و فیبرومیالژی
برای کاهش درد، بیوفیدبک می تواند برای تمام افراد در تمام سنین، از کودکان تا بزرگسالان مفید باشد.
سردرد
سردرد، یکی از کاربردهای بیوفیدبک است که به بهترین حالت مورد مطالعه قرار گرفته است.
فشار عضلانی و استرس می تواند تحریک کننده میگرن و سایر انواع سردرد باشد و می تواند علائم سردرد را بدتر کند.
شواهد خوبی وجود دارد که بیوفیدبک می تواند ماهیچه ها را شل کند و استرس را از بین ببرد تا دفعات تکرار و شدت سردرد کاهش یابد.
به نظر می رسد بیوفیدبک، خصوصا زمانی که با دارو تلفیق می شود، برای سردرد بسیار مفید است.
اضطراب
کاهش اضطراب، یکی از شایع ترین کاربردهای بیوفیدبک است. بیوفیدبک به فرد اجازه می دهد نسبت به پاسخ های بدن خود در زمان استرس و اضطراب، هوشیارتر باشد.
سپس می توان نحوه کنترل این پاسخ ها را آموخت.
بی اختیاری ادراری
بیوفیدبک می تواند به افرادی که در کنترل نیاز فوری به ادرار مشکل دارند، کمک کند.
بیوفیدبک می تواند به زنان کمک کند ماهیچه های کف لگنی را که تخلیه مثانه را کنترل می کنند، پیدا کرده و تقویت کنند.
پس از چند جلسه بیوفیدبک، زنان دچار بی اختیاری، قادر خواهند بود احساس نیاز فوری به ادرار و تعداد دفعات آن را کاهش دهند.
بیوفیدبک به کودکانی که دچار شب ادراری هستند و افرادی که بی اختیاری دفع دارند نیز کمک می کند.
برخلاف داروهایی که برای درمان بی اختیاری به کار می رود، بیوفیدبک باعث اثرات جانبی نمی شود.
فشار خون بالا
اگرچه به نظر می رسد این تکنیک، کمی فشار خون را پایین می آورد، اما بیوفیدبک به اندازه دارو برای کنترل فشار خون موثر نیست.
کاربردهای دیگر بیوفیدبک عبارت اند از:
- اختلال کم توجهی- بیش فعالی (ADHD)
- بیماری مزمن انسداد ریوی (COPD)
- فشار خون بالا
- بیماری رینود
- آسیب
- آسم
- یبوست
- صرع
- روماتیسم مفاصل
بیوفیدبک چگونه کار می کند؟
بیوفیدبک به فرد می آموزد علائم فیزیکی استرس و اضطراب از جمله افزایش ضربان قلب، دمای بدن و تنش عضلانی را تشخیص دهد.
طی یک جلسه معمول بیوفیدبک:
- سنسورهای الکتریکی بر اساس نوع پاسخ اندازه گیری شده، به نواحی به خصوص بدن متصل می شوند.
- این سنسورها به یک دستگاه اندازه گیری متصل می شوند که فیدبکی را بر اساس پاسخ های فیزیکی ایجاد خواهد کرد.
- در طول جلسه، درمانگر، فرد را در گذراندن تمرینات ذهنی مختلف مانند تکنیک های تجسمی، مراقبه، تنفس یا آرام سازی راهنمایی خواهد کرد.
- در زمان انجام این فعالیت ها، فرد اطلاعاتی را در مورد پاسخ فیزیکی از دستگاه اندازه گیری دریافت خواهد کرد.
با آموختن نحوه کنترل پاسخ های فیزیولوژیکی به استرس، افراد می توانند چگونگی کنترل ذهن و جسم خود و مدیریت بهتر علائم استرس را بیاموزند.
فواید بیوفیدبک تراپی
- افزایش احساس آرامش در بدن
- کاهش احساس درد
- کاهش تنش های عصبی
- بهبود وضعیت سلامتی عمومی بدن
- کاهش فشار خون
- بهبود گردش و جریان خون
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- کاهش استرس
- بهبود عملکرد جسمی
- بهبود عملکرد ذهنی
- افزایش تمرکز ذهن و مدیتیشن
- بازیابی توانایی عملکردی و حرکتی فرد بعد از آسیب و جراحی
- کمک به دفع سموم و مواد زائد موجود در بدن
- کاهش گرفتگی های عضلانی
اهمیت استفاده از بیوفیدبک
بیوفیدبک یکی از روش‌های مؤثر در بهبود عملکرد جسمانی و روانی فرد است. با استفاده از این روش، فرد می‌تواند به کنترل واکنش‌های بدن خود برسد و عملکرد خود را بهبود دهد. برخی از مزایای استفاده از آن عبارتند از:
- کاهش درد
- کاهش استرس و اضطراب
- بهبود عملکرد روانی
- بهبود عملکرد جسمی
- عدم وابستگی به دارو
با توجه به مزایای آن، استفاده از این روش در درمان بیماری‌های مختلف و بهبود عملکرد جسمانی و روانی فرد، اهمیت بسیاری دارد.
یک جلسه بیوفیدبک چقدر زمان می برد؟
جلسه بیوفیدبک اغلب بین 30 تا 60 دقیقه زمان می برد. یک دوره درمانی، معمولا شامل چهار تا شش جلسه است، اگرچه هشت تا ده جلسه نیز غیر عادی نیست.
طول درمان و تعداد جلسات مورد نیاز به فاکتورهای بسیاری بستگی دارد، از جمله:
- کیفیت پاسخ به درمان
- نوع عارضه
- اهداف درمان
جلسه درمانی بیوفیدبک چه مدت طول می‌کشد؟
جلسه بیوفیدبک اغلب بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. طول مدت درمان و تعداد جلسات مود نیاز به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله اینکه شما چقدر به به تمرین‌ها واکنش نشان می‌دهید، شرایطی که روی آن‌ها تمرکز کردید و همچنین اهداف شما برای درمان.
یک دوره معمولی از درمان معمولا بین ۴ تا ۶ جلسه است، اما تعداد جلسات بین ۸ تا ۱۰ جلسه هم غیرمعمول نیست.
بیوفیدبک تا چه حد تأثیرگذار است؟
بیوفیدبک معمولا به جای یک درمان، نوعی آموزش محسوب می‌شود. با آموزش و تمرین، بیوفیدبک می‌تواند برای کمک کردن به افراد برای توسعه مهارت‌های جدید استفاده شود که می‌تواند برای عملکرد بهتر، مفید واقع شود. برای اثربخش بودن بیوفیدبک، نیاز است که بیماران نقش مؤثری در معالجه خود داشته باشند. به موفقیت رسیدن، اغلب مستلزم این است که بیماران بین جلسات، تمرینات خود را انجام دهند.
